هوش مصنوعی و روش های جدید آموزش زبان های خارجی
هوش مصنوعی یک انقلاب جدی و مهم را در دنیای آموزش رقم زده است، که در حقیقت تاکنون تنها شاهد بخش کوچکی از آن بوده‌ایم. رد پای این تغییر به طور حتم در حوزه آموزش نیز پررنگ و جدی خواهد بود. اما ارتباط بین هوش مصنوعی و روش های جدید آموزش زبان چیست؟
🎧 فایل صوتی این مقاله را بشنوید 🎧
با شنیدن هم می‌توانیم یاد بگیریم! 🙌✨
در ادامه می‌خوانید:
- ارتباط بین هوش مصنوعی و روش های جدید آموزش زبان های خارجی
- مزایای استفاده از هوش مصنوعی در آموزش و یادگیری زبان
- هوش مصنوعی چگونه نقش مدرسان زبان را تغییر می دهد؟
- هوش مصنوعی در نقش دستیاری برای مدرسان زبان
- معرفی چند ابزار مبتنی بر هوش مصنوعی
- اپلیکیشن هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند
- کاربرد هوش مصنوعی در آموزش زبان در آینده نزدیک
ارتباط بین هوش مصنوعی و روش های جدید آموزش زبان های خارجی
من بیش از ۱۵ سال است که در حوزه آموزش فعالم. همیشه نسبت به رویکردها و روش‌های آموزشی کنجکاو بودم و درباره آن‌ها تحقیق کرده‌ام.
ما رویکردمان را انتخاب می‌کنیم و بر اساس آن روش‌های آموزشی را به کار می‌بندیم تا مفهوم یا دانشی را انتقال دهیم، یا بستری برای درک و کشف آن بسازیم.
پس از انتخاب رویکرد آموزشی، یکی از مهم‌ترین چیزهایی که بر روش‌های آموزشی تاثیر می‌گذارد و متقابلاً از آن تاثیر می‌پذیرد، ابزارها هستند.
ابزارهای آموزشی و نحوه به کارگیری آن‌هاست که از ما معلم، مربی یا تسهیلگری متفاوت می‌سازد. حالا به جرات می‌توانیم بگوییم، با ظهور هوش مصنوعی شاهد تغییر شگرفی در روش‌های آموزشی و ارتباط بین آموزش دهنده و آموزش گیرنده خواهیم بود.
از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین روش‌های آموزشی که استفاده از آن در دنیای آموزش رفته رفته فراگیرتر می‌شود، یادگیری مشارکتی (CL: collaborative learning) است.
در روش یادگیری مشارکتی، معلم و دانش‌آموز هر دو در پیش بردن برنامه آموزشی سهیم‌اند. در این روش هوش مصنوعی می‌تواند ابزار بسیار کاربردی و موثری باشد.
بیشتر بخوانید: بهترین ابزارهای هوش مصنوعی برای یادگیری زبان
در گام اول نگاهی می‌کنیم به این که هوش مصنوعی چگونه آموزش زبان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مزایای استفاده از هوش مصنوعی در آموزش و یادگیری زبان
۱. دسترس‌پذیری
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان حوزه آموزش، دسترس‌پذیریِ متناسب آن برای اقشار متفاوت است.
این که هر فردی در هر شرایطی بتواند امکانات آموزشی مناسبی دریافت کند، یک حق است و عدالت آموزشی را در جامعه تضمین می‌کند.
مادامی که ما فقط وابسته به کلاس‌های حضوری هستیم، افرادی که در شهرهای کوچک‌تر زندگی می‌کنند امکانات محدودتری برای یادگیری زبان خواهند داشت.
اما خوشبختانه امروز برنامه‌های آموزش آنلاین امکان دسترسی به آموزش باکیفیت را برای هر کسی در هر جای دنیا که به اینترنت دسترسی دارد، فراهم کرده است.
| شما می‌توانید برای یادگیری هر زبانی، از کلاس‌های خصوصی آنلاین هایتاکی کمک بگیرید. جلسه آزمایشی همۀ کلاس‌ها در هایتاکی رایگان است و طی آن‌ها تعیین سطح خواهید شد. بعد از اطلاع از سطح زبان خود، می‌توانید فرایند یادگیری زبان را با هزینه کمتر و در زمان سریع‌تر ادامه دهید. |
هوش مصنوعی نیز این مسیر را هموارتر کرده است.
دسترسی به منابع آموزشی همیشه تا حد زیادی وابسته به پول و شرایط مالی است. اما به روشنی مشخص است که هوش مصنوعی به عنوان ابزاری در دسترس همگان، به زودی نیاز ما را به منابع آموزشی به صورت رایگان برطرف خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: تأثیرات هوش مصنوعی بر آموزش و یادگیری
۲. بالا بردن تعامل
هر فردی با موضوعات و منابعی بهتر ارتباط برقرار می‌کند که در حوزه علاقه‌مندی‌هایش باشد.
هوش مصنوعی به سرعت می‌تواند با یک گفتگوی نه چندان طولانی، علایق فردی شما را درک کند و منابعی متناسب با سلیقه‌تان به شما پیشنهاد کند.
یک بخش هیجان‌انگیز از این کاربری هوش مصنوعی، حافظه‌اش است. یعنی همه چیزهایی که از هوش مصنوعی می‌پرسید، نتایج جستجوهای آینده شما را تحت تاثیر قرار خواهد داد. احتمالاً به این ویژگی در پیشنهادهایی که گوگل به شما می‌دهد برخورده‌اید.
به عنوان یک مدرس زبان می‌توانیم از این مزیت در برنامه‌ریزی درسی منحصربه‌فرد برای هر زبان‌آموز استفاده کنیم. به این ترتیب هر زبان‌آموز با برنامه آموزشی خود تعامل بهتر و مؤثرتری خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: مزایا و راه های استفاده از هوش مصنوعی در کلاس های زبان
هوش مصنوعی با شناخت اولویت‌ها، اهداف، نیازها و نقاط ضعف و قوت هر فرد، می‌تواند محتوا و بازخوردی مناسب و فردی ارائه کند. به همین دلیل می‌تواند نقش مهمی در آموزش شخصی‌سازی شده داشته باشد.
۳. یادگیری مؤثر
بازخوردی که هر فرد از هوش مصنوعی می‌گیرد متناسب با شرایط فردی اوست. بنابراین می‌توانید از آن انتظار داشته باشید تحلیلی از وضعیت زبان‌آموز ارائه کند، و بر مبنای آن راهکار یا برنامه آموزشی پیشنهاد کند.
هوش مصنوعی می‌تواند سطح عملکرد و پیشرفت یادگیرنده را ارزیابی کند و به این ترتیب سرعت و کیفیت یادگیری را بالا ببرد.
هوش مصنوعی چگونه نقش مدرسان زبان را تغییر می دهد؟
برای یادگیری و آموزش هر زبانی باید بر ۴ مهارت اصلی گفتار، نوشتار، شنیدن و خواندن (درک مطلب) مسلط باشیم.
بنابراین برای بررسی نقش هوش مصنوعی در یادگیری این مهارت‌ها بهتر است کارایی‌های هوش مصنوعی در هر یک از این زمینه‌ها را در نظر بگیریم.
هوش مصنوعی روش‌های یادگیری مهارت‌های زیر را متحول می‌کند:
- ۴ مهارت زبانی اصلی
- دستور زبان
- به کارگیری ساختارهای زبانی
در حقیقت امکاناتی که هوش مصنوعی در اختیار ما قرار می‌دهد، گسترده‌تر و ظریف‌تر است.
شاید به کار بردن همه این امکانات در آموزش زبان، پیش از این، پیچیده‌تر و گاهی ناممکن بوده است. اما امروز می‌توانیم به آسانی از آن‌ها بهره‌مند شویم تا کلاس‌های آموزش زبان فعال‌تر، بازده بیشتر، و برنامه‌های آموزشی جذاب‌تری داشته باشیم.
بیشتر بخوانید:
ابتدا نگاهی می‌کنیم به جنبه‌هایی از آموزش زبان که به طور مستقیم تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار می‌گیرد.
کاربرد هوش مصنوعی برای تشخیص گفتار
تکنولوژی تشخیص گفتار (voice recognition) که اغلب نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های یادگیری زبان یا وب‌سایت‌ها از آن استفاده می‌کنند، مبتنی بر هوش مصنوعی است.
این ویژگی گفتار و لحن زبان‌آموز را به سرعت تجزیه و تحلیل می‌کند، و به او بازخورد می‌دهد. با پیشرفت هوش مصنوعی زبان‌آموزان می‌توانند بازخوردهای دقیق‌تری دریافت کنند؛ و در نهایت مهارت گفتاری خود را تقویت کنند.
اغلب اساتید زبان با این مسئله مواجه شده‌اند که برای بسیاری از زبان‌آموزان سخت است که صحبت کردن در جمع را شروع کنند.
بعضی افراد حتی ممکن است در گفتگو با استاد زبان خود نیز کم حرف بزنند یا همه سوالاتشان را نپرسند.
بنابراین شما با طراحی تمرین‌های گفتاری با استفاده از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانید به زبان‌آموزان خود کمک کنید که اولین تمرین‌های خود را در فضایی شخصی‌تر انجام دهند، و زمانی که اعتماد به نفس‌شان بالا رفت در جمع حرف بزنند.
شاید به نظرتان عجیب برسد که هوش مصنوعی حتی می‌تواند استرس و شرایط روانی فرد را نیز درک کند. همین کارایی کمک می‌کند بازخوردهای منحصربه‌فردتری بدهد.
نقش هوش مصنوعی در روش یادگیری نوشتار
بخشی از کار هر مدرس زبان، بررسی تمرین‌های نوشتاری (writing) زبان‌آموزان است. در این زمینه هوش مصنوعی قطعاً می‌تواند بازخورد بسیار دقیق و باکیفیتی داشته باشد.
با استفاده از هوش مصنوعی به عنوان مدرس می‌توانید در زمان خود صرفه‌جویی کنید. نگران عملکرد هوش مصنوعی در این زمینه نباشید.
موتورها و ربات‌های زیادی طراحی شده‌اند که می‌توانند متن‌ها را از نظر دستور زبان، قوانین صرف و نحو، و حتی میزان شفافیت موضوع مطرح شده بررسی کنند. این ابزارها می‌توانند به یادگیرندگان زبان کمک کنند که متن‌های بهتر و دقیق‌تری بنویسند و حتی ارائه‌های شفاهی‌شان را از قبل آماده و تمرین کنند.
با وجود هوش مصنوعی نقش مدرس زبان چیست؟
درست است که هوش مصنوعی می‌تواند حتی در طراحی برنامه آموزشی به شما کمک کند. اما هنوز هم نمی‌تواند جایگزین یک مدرس زبان واقعی شود؛
زیرا یک مدرس زبان حرفه‌ای:
- برنامه‌های آموزشی و تمرین‌ها را به خوبی با هم هماهنگ می‌کند؛
- برنامه آموزشی را برای هر فرد شخصی‌سازی می‌کند؛
- عملگرد زبان‌آموز را از جنبه‌های متفاوت تجزیه و تحلیل می‌کند؛
- و آن‌چه را زبان‌آموز برای پیشرفت در گام بعد نیاز دارد، در اختیار او قرار می‌دهد.
فراموش نکنیم که یک مربی زبان کارآزموده یک دوره آموزشی کامل را از نظر منابع، شرایط و پیشرفت مدیریت می‌کند و از همه مهم‌تر حمایت‌های همدلانه و به موقع یک معلم، تاثیر غیر قابل انکاری بر مسیر یادگیری هر فرد دارد.
مقالات مرتبط:
در حقیقت هوش مصنوعی تنها بخشی از فرایند آموزش زبان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اما بسیار مهم است که مدرسان زبان با برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های کاربردی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند آشنا باشند، و آن‌ها را به بهترین نحو به کار ببرند.
این تکنولوژی می‌تواند به آسانی فضایی برای شما فراهم کند که پرونده‌ای برای هر زبان‌آموز بسازید. این پرونده شامل هر نوع اطلاعاتی است که به عنوان معلم نگهداری از آن را ضروری می‌دانید.
چنین مستنداتی به شما این امکان را می‌دهد تا به سادگی به تجزیه و تحلیل مسیر پیشرفت زبان‌آموزان خود دسترسی داشته باشید. بنابراین شما مرجعی دارید که به شما نشان می‌دهد هر فرد چه مشکلات و نقاط ضعفی دارد، و در چه زمینه‌هایی نیاز به تمرین بیشتر یا متفاوت دارد.
به این ترتیب به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک، بهترین کلاس‌های آموزش زبان از روش‌های ترکیبی، مبتنی بر هوش مصنوعی و تفکر انسانی بهره‌مند می‌شوند.
هوش مصنوعی در نقش دستیاری برای مدرسان زبان
کاملاً روشن است که هوش مصنوعی ابزار قدرتمندی است که می‌تواند کیفیت و بازده کلاس‌های زبان شما را متحول کند. بنابراین از آن کمک بگیرید تا کلاس‌های متفاوتی برگزار کنید.
۱. شناخت مدل یادگیری زبان آموز
در گام اول هوش مصنوعی می‌تواند با سرعت و دقت بسیار خوبی، رفتار یادگیری زبان‌آموزان شما را تجزیه و تحلیل کند.
با کمک نتایج این تحلیل می‌توانید طرح درس‌های متنوع و کاربردی آماده کنید. این سیستم می‌تواند به شما بگوید برای هر فرد، چه کاری و در چه زمانی مناسب است.
بنابراین هوش مصنوعی به شما این امکان را می‌دهد که اطلاعات هر زبان‌آموز را ثبت کنید و از آن برای بهبود برنامه درسی کمک بگیرید؛ از جمله نقاط ضعف و قوت، توانمندی‌ها و مدل یادگیری.
بیشتر بخوانید: چگونه برای شاگرد خود برنامه درسی بنویسم؟
۲. منابع آموزشی متنوع
اغلب مدرسان زبان یک کتاب یا بخشی از آن را انتخاب می‌کنند تا همراه با زبان‌آموزان روی آن کار کنند.
حالا تکنولوژی هوش مصنوعی کمک می‌کند هم منابع بیشتری برای آموزش بیابید، و هم آن‌ها را برای هر زبان‌آموز شخصی‌سازی کنید.
برای مثال می‌توانید یک متن را با بیان ساده‌تر دریافت نمایید، یا از هوش مصنوعی بخواهید خلاصه‌ای از آن به شما بدهد.
حتی می‌توانید از هوش مصنوعی بخواهید متنی با شرایطی که می‌خواهید برای شما تولید کند.
بیشتر بخوانید: یادگیری زبان های خارجی به کمک هوش مصنوعی
۳. منابع آموزشی شخصی سازی شده
هر فردی سرعت و مدل یادگیری متفاوتی دارد. بنابراین استفاده از یک کتاب درسی ثابت برای همه چندان منطقی به نظر نمی‌رسد؛ هر چند تا امروز بسیار رایج بوده است.
روشن است که اگر کتاب‌ها و منابع آموزشی برای هر فرد یا گروه بازطراحی شوند، امکان پیشرفت و موفقیت افراد بسیار بالاتر است. بنابراین معلم‌های زبان می‌توانند محتوای کتاب یا منبع مورد نظر خود را به هوش مصنوعی تحویل بدهند، و سپس محتوایی با توجه به شرایط زبان‌آموزان یا کلاس‌های خود دریافت کنند.
۴. ربات های چت
اغلب افراد معتقدند برای آن که در مکالمه به یک زبان جدید مسلط شویم بهتر است با افراد بومی صحبت کنیم (Natives).
حالا ربات‌های چت می‌توانند با کیفیت بسیار خوبی جایگزین افراد بومی یک زبان شوند، و فرصت مکالمه‌ای بدون استرس را برای زبان‌آموز فراهم کنند.
۵. ماشین های ترجمه
یک ابزار مهم دیگر، مترجم‌های آنلاین یا دیجیتالی هستند که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.
این مترجم‌ها کیفیت ترجمه متن‌ها را بالا می‌برند. حتی به عنوان یک چالش می‌توان از آن‌ها برای تمرین ترجمه استفاده کرد.
زبان‌آموزان می‌توانند ترجمه‌های ماشینی را بررسی کنند و اشکالات آن را بیابند. این تمرین به زبان‌آموز کمک می‌کند درک مطلب، مهارت نوشتار و دایره واژگان خود را بهبود ببخشد.
معرفی چند ابزار مبتنی بر هوش مصنوعی
با توجه به این که استفاده از هوش مصنوعی هر روز در حال گسترش است، احتمالاً به مرور زمان بر ابزارهایی که می‌توانیم از آن‌ها کمک بگیریم افزوده می‌شود.
در حال حاضر ربات‌های چت با هوش مصنوعی و اپلیکیشن‌های آموزش زبان که از این تکنولوژی استفاده می‌کنند، مهم‌ترین گزینه‌هایی هستند که برای آموزش یا یادگیری زبان می‌توانیم به کار ببریم.
دو ربات چت شناخته شده که از هوش مصنوعی به خوبی استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:
ChatGPT
با غوغایی که ChatGPT در دنیا به راه انداخته، تا حالا حتماً نام آن را شنیده‌اید.
این ربات چت را شرکت OpenAI طراحی و در نوامبر ۲۰۲۲ ارائه کرد.
برای استفاده از این ربات باید یک حساب کاربری در آن بسازید و سپس گفتگو را آغاز کنید.
متاسفانه دسترسی به ChatGPT در منطقه ایران محدود شده و ممکن است. بنابراین ساخت حساب کاربری ممکن است کمی زمان از شما بگیرد، اما بعد می‌توانید به سادگی از آن استفاده کنید.
- ChatGPT به سرعت به شما بازخورد می‌دهد
- می‌توانید برای تصحیح اشکالات و تمرین‌ها از آن کمک بگیرید،
- یا از آن بخواهید متن مشخصی را به هر زبانی ترجمه کند.
فقط دقت کنید ممکن است ChatGPT تفاوت‌های فرهنگی را خوب درک نکند. اما به زودی در این زمینه هم پیشرفت خواهد کرد.
بیشتر بدانید: آموزش زبان با چت جی پی تی ChatGPT: همراهی هوشمند برای یادگیری بهتر
ربات Bing
یک ابزار بسیار ساده و در دسترس ربات چت Bing است.
اگر اسکایپ داشته باشید، این ربات چند وقتی هست که به فهرست چت‌های شما اضافه شده است. کافی است آن را باز و گفتگو را شروع کنید.
یک روش دیگر برای دسترسی به این ربات، مرورگر Microsoft Edge است.
آن را باز کنید و در گوشه بالای سمت راست صفحه روی آیکون ربات چت bing کلیک کنید. یک مستطیل برای چت باز می‌شود. با توجه به هدفی که دارید می‌توانید سبک (Style) چت خود را نیز مشخص کنید.
اپلیکیشن هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند
در حال حاضر تعداد زیادی از اپلیکیشن‌های آموزش زبان از تکنولوژی هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.
شما می‌توانید یکی از آن‌ها را به زبان‌آموزان‌تان معرفی کنید، تا با آن تمرین کنند.
این اپلیکیشن‌ها اغلب برای ارائه تمرین مناسب، در تکنولوژی تشخیص گفتار و تولید محتوا از هوش مصنوعی بهره می‌برند. چند مورد از اپلیکیشن‌های پرکاربرد و شناخته شده عبارت‌اند از:
| Duolingo | دولینگو از هوش مصنوعی برای شخصی‌سازی تمرین‌های تعاملی و تجربه یادگیری استفاده می‌کند. این اپلیکیشن هر زبان را به روشی بازی‌وار به شما آموزش می‌دهد. |
| Rosetta Stone | رزتا استون با استفاده از سیستم تشخیص گفتار مبتنی بر هوش مصنوعی بازخوردهای سریع و دقیقی در مورد تلفظ و لهجه به شما می‌دهد. |
| Babbel | بابل با کمک هوش مصنوعی، و بر اساس سطح مهارت و اهداف شما از یادگیری زبان، درس‌ها و تمرین‌هایی شخصی به شما ارائه می‌دهد. |
| Busuu | بوسو در یک فضای تعاملی، هوش مصنوعی را به کار می‌گیرد تا برنامه یادگیری شما را بر اساس سطح مهارت اولیه و هدفتان طراحی کند. |
| Memrise | ممرایز از هوش مصنوعی استفاده می‌کند تا به کاربرانش در یادگیری واژگان کمک کند. |
کاربرد هوش مصنوعی در آموزش زبان در آینده نزدیک
نکته مهمی که باید در نظر داشته باشیم این است که روش‌های آموزش زبان با کمک هوش مصنوعی و روش‌های سنتی، با هم تعارضی ندارند. در واقع ما برای رسیدن به یک روش کاربردی و مؤثر یادگیری زبان، لازم است که ابزارهای سنتی و مدرن را در کنار هم به کار بگیریم.
شاید امروز استفاده از هوش مصنوعی برای یک معلم زبان مزیت به شمار آید، اما شرایط به سرعت در حال تغییر است. به زودی به کار بردن هوش مصنوعی در روش‌های آموزش زبان به یک ضرورت مهم تبدیل می‌شود.
در آینده‌ای نزدیک باید منتظر تکنولوژی واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) در کلاس‌های آموزشی باشیم.
اما همه‌ی این‌ها به عنوان ابزاری برای انسان وارد عرصه آموزش می‌شوند. دست کم به نظر نمی‌رسد به این زودی قرار باشد این تکنولوژی جای مدرس‌های حرفه‌ای زبان را بگیرد. در واقع هوش مصنوعی در کنار یک مدرس حرفه‌ای زبان می‌تواند زبان‌آموزان را به نتایج عالی برساند.
منابع: