5 تفاوت عجیب بین ترکی استانبولی و ترکی آذری که کمتر کسی می‌دونه

آیا فکر می‌کنید «ترکی» فقط یک زبان است؟ اگر این‌طور است، وقتش رسیده که شگفت‌زده شوید!
زبان ترکی فقط یک شکل و یک لهجه ندارد. وقتی می‌گوییم «ترکی»، ممکن است منظورمان ترکی استانبولی باشد یا ترکی آذری؛ دو لهجه‌ی متفاوت با شباهت‌ها و تفاوت‌هایی جالب.

اگر در حال یادگیری زبان ترکی هستید، این مقاله می‌تواند کمک زیادی به شما بکند. ما قرار است شما را با دو نوع رایج از این زبان آشنا کنیم: یکی را در خیابان‌های استانبول می‌شنوید و دیگری را در شهرهایی مثل تبریز و باکو.

در ادامه، با ما همراه باشید تا با 5 تفاوت جالب و کمتر شناخته‌شده میان این دو گویش آشنا شوید؛ از الفبا و صداها گرفته تا واژگان و ساختار جمله‌ها.

77

در ادامه می‌خوانید:

• ترکی استانبولی و ترکی آذری؛ شباهت در ظاهر، تفاوت در باطن!
• الفبای دو گویش ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی چه تفاوت‌هایی دارد؟
• از «صداها» تا لهجه‌ها: تفاوت‌های آوایی میان 2 گویش ترکی‌
• واژگان متفاوت در ترکی استانبولی و آذری؛ کلمه‌هایی که شما را سردرگم می‌کنند!
• دستور زبان ترکی: یک قانون، دو تفسیر؟
• تفاوت لهجه‌ای ترکی استانبولی و آذری؛ کدام راحت‌تر است؟
• سخن پایانی

 

ترکی استانبولی و ترکی آذری؛ شباهت در ظاهر، تفاوت در باطن!

ترکی استانبولی و ترکی آذری هر دو به شاخه‌ی اوغوز از خانواده‌ی زبان‌های ترکی تعلق دارند. این دو زبان، در مجموع، بیش از ۷۰ میلیون نفر گویشور در سراسر جهان دارند.

چون ریشه‌ی مشترکی دارند، واژه‌ها، جمله‌سازی و دستور زبان آن‌ها خیلی به هم شبیه است. اما با گذشت زمان و به‌خاطر تفاوت‌های فرهنگی، تاریخی و سیاسی، این دو زبان تفاوت‌هایی هم پیدا کرده‌اند که قابل توجه هستند.

 

الفبای دو گویش ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی چه تفاوت‌هایی دارد؟

یکی از تفاوت‌های مهم میان زبان ترکی استانبولی و ترکی آذری، نوع الفبایی است که در نوشتار آن‌ها به کار می‌رود.

• ترکی استانبولی از الفبای لاتین با ۲۹ حرف استفاده می‌کند.
• ترکی آذری در جمهوری آذربایجان نیز از نسخه‌ای از الفبای لاتین استفاده می‌کند، با ۳۲ حرف.
• ترکی آذری در ایران معمولاً با الفبای فارسی (عربی‌پایه) نوشته می‌شود.

این تفاوت در نوع نگارش ممکن است یادگیری زبان را برای افرادی که با آن الفبا آشنا نیستند، دشوارتر کند.

 

1. الفبای ترکی استانبولی

زبان ترکی استانبولی با الفبای لاتین نوشته می‌شود و دارای ۲۹ حرف است:

برای تمرین بیشتر می‌توانید از کانال‌های یوتیوبی که زبان ترکی استانبولی را یاد می‌دهند استفاده کنید.

نکات الفبای ترکی استانبولی:

🔠 هر حرف در این الفبا معمولاً یک صدای مشخص را نشان می‌دهد.

🔠 برخی حروف مانند «C» صدایی متفاوت با فارسی دارند. مثلاً «C» در ترکی استانبولی مانند «ج» در فارسی تلفظ می‌شود.

🔠 همچنین، در این زبان از حروفی مانند «گ» یا «چ» که در فارسی وجود دارند، استفاده نمی‌شود؛ بلکه معادل‌هایی مانند «Ğ» و «Ç» جایگزین آن‌ها هستند.

بیشتر بدانید: یادگیری سریع و آسان ترکی استانبولی با کلاس خصوصی زبان ترکی

2.  الفبای ترکی آذربایجانی

ترکی آذربایجانی در دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان با دو الفبای متفاوت نوشته می‌شود.

✳️ الفبای لاتین آذربایجان

این الفبا شامل ۳۲ حرف است که به شرح زیر می‌باشد:

این الفبا بسیار شبیه به الفبای ترکی استانبولی است، اما دارای سه حرف اضافه یعنی «Ə»، «Q» و «X» است که نشان‌دهنده صداهای خاص این زبان هستند.

✳️ الفبای فارسی در ایران

در ایران، ترکی آذربایجانی معمولاً با الفبای فارسی نوشته می‌شود؛ همان الفبایی که برای زبان فارسی به کار می‌رود و برای نوشتار ترکی نیز استفاده می‌شود.

جدول مقایسه‌ای حروف

ممم

از «صداها» تا لهجه‌ها: تفاوت‌های آوایی میان 2 گویش ترکی‌

تفاوت‌های آوایی یکی از اصلی‌ترین عواملی است که باعث تمایز بین دو گویش ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی می‌شود. این تفاوت‌ها گاهی می‌توانند موجب دشواری در درک متقابل میان گویشوران این دو زبان شوند.

در ادامه، مهم‌ترین موارد را بررسی می‌کنیم:

 

1. تفاوت در تلفظ حروف

 

2.  حذف مصوت‌ها در گفتار محاوره‌ای

در هر دو زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی، حذف یا تضعیف برخی مصوت‌ها (واکه‌ها) در گفتار محاوره‌ای رایج است. این پدیده بیشتر در مصوت‌های کوتاه، غیرتأکیدی یا وسط کلمات اتفاق می‌افتد.

به‌عنوان مثال، جمله‌ی رسمی:
Ben kitap okuyorum (من کتاب می‌خوانم)
در گفتار محاوره‌ای ترکی استانبولی ممکن است به‌صورت زیر تلفظ شود:
Ben kitap okurum یا Ben kitap okum.

این تغییرات بیشتر در سرعت مکالمه و در لهجه‌های غیررسمی دیده می‌شود، ولی در نوشتار رسمی حفظ ساختار صحیح جمله ضروری است.

 

3. تفاوت در لحن و آهنگ

لحن و آهنگ صدا هنگام صحبت، در ترکی استانبولی و آذربایجانی کمی متفاوت است. ترکی استانبولی لحن یکنواخت‌تری دارد، در حالی‌که در آذربایجانی معمولاً تأکید روی واژه‌ها بیشتر است و جملات احساسی‌تر به گوش می‌رسند. این تفاوت‌ها به‌ویژه در جملات پرسشی و امری بیشتر دیده می‌شود و می‌تواند گاهی در فهم دقیق جمله‌ها تأثیر بگذارد.

🔗 اگر تازه با زبان ترکی آشنا شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا با ساختار و ویژگی‌های آن بیشتر آشنا شوید.

 

4. تفاوت در سرعت صحبت

یکی از تفاوت‌های جالب بین ترکی استانبولی و آذربایجانی، سرعت صحبت است. ترک‌های استانبولی معمولاً تندتر حرف می‌زنند، در حالی‌که آذربایجانی‌ها با سرعتی آرام‌تر صحبت می‌کنند. همین تفاوت باعث می‌شود درک گفت‌وگوی سریع ترکی استانبولی، برای آذری‌زبان‌ها کمی سخت‌تر باشد.

🔗 اگر قصد دارید روان‌تر به زبان ترکی استانبولی صحبت کنید، بهتر است با روش‌های کاربردی و تمرین‌های شنیداری آشنا شوید.

 

5. تفاوت در لهجه‌ها

همانند هر زبان دیگری، ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی دارای لهجه‌های مختلفی هستند. لهجه‌های مختلف می‌توانند در تلفظ، واژگان و حتی دستور زبان تا حدی با هم متفاوت باشند.

😯👈🏻 این تفاوت‌ها می‌تواند درک متقابل بین گویندگان لهجه‌های مختلف را تا حدی دشوار کند.

 

واژگان متفاوت در ترکی استانبولی و آذری؛ کلمه‌هایی که شما را سردرگم می‌کنند!

زبان ترکی استانبولی و زبان ترکی آذربایجانی اشتراکات واژگانی زیادی دارند، اما تفاوت‌های مهمی نیز در دایره واژگان این دو زبان ترکی وجود دارد.

این تفاوت‌ها در زبان ترکی به دلیل عوامل مختلفی مانند تاریخچه، تاثیرات فرهنگی متفاوت و تغییرات طبیعی زبان در طول زمان شکل گرفته‌اند.

1. واژه‌های قرضی از سایر زبان‌ها

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های واژگانی بین دو زبان، تعداد واژه‌های قرضی از زبان‌های دیگر است.

• ترکی استانبولی تعداد زیادی واژه‌های قرضی از زبان‌های عربی، فارسی و فرانسوی دارد،
• در حالی که ترکی آذربایجانی بیشتر متاثر از زبان‌های روسی و فارسی است.

این تفاوت تا حدی به دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخ سیاسی مناطق ترک‌نشین است.

 

2. معادل‌های واژگانی

در حالی که بسیاری از کلمات در ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی معادل یکسانی دارند، اما برای برخی از مفاهیم کلمات متفاوتی استفاده می‌شود. این تفاوت می‌تواند منجر به سوءتفاهم در برخی موارد شود.

 

3. اصطلاحات عامیانه

هر دو زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی دارای اصطلاحات عامیانه و محاوره‌ای متعددی هستند که در زبان دیگر استفاده نمی‌شوند. این اصطلاحات غالباً ریشه در فرهنگ و تجربیات مشترک مردم هر منطقه دارند.

 

4. تأثیر زمان

زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی در طول زمان تغییر کرده‌اند. برخی کلمات منسوخ شده و واژه‌های جدید جایگزین آنها شده‌اند. این موضوع برای افراد مسن‌تر که با زبان سنتی آشنا هستند، ممکن است چالش‌ساز باشد.

 

مثال‌هایی از تفاوت‌های واژگانی

 

دستور زبان ترکی: یک قانون، دو تفسیر؟

ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی از نظر دستوری شباهت‌های زیادی به هم دارند، اما در عین حال تفاوت‌هایی نیز در ساختار جمله و قواعد دستوری دو زبان وجود دارد.

این تفاوت‌ها تا حدی ناشی از تاثیرات زبان‌های دیگر و همچنین تغییرات طبیعی زبانی در طول زمان است.

 

1. ترتیب کلمات

ترتیب کلمات در جمله یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های دستوری بین ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی است.

• در ترکی استانبولی، ساختار معمول جمله «فاعل – مفعول – فعل» است،
• اما در ترکی آذربایجانی گاهی از ترتیب «فاعل – فعل – مفعول» نیز استفاده می‌شود.

 

2. پسوندها

پسوندها نقش کلیدی در ساخت واژگان و ایجاد معانی در زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی دارند،
اما برخی پسوندها در یکی از این دو زبان متفاوت یا غیرقابل استفاده هستند.

 

3. ضمایر

ضمایر شخصی در هر دو زبان ترکی مشابه‌اند، اما تفاوت‌هایی در ضمایر ملکی و اشاره‌ای دیده می‌شود.

 

4. زمان‌ها

ساختار زمان‌ها در زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی تا حد زیادی یکسان است، اما در نام‌گذاری و کاربرد برخی زمان‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد.

 

5. حالت‌ها

در ترکی استانبولی هشت حالت وجود دارد، در حالی که در ترکی آذربایجانی شش حالت وجود دارد. کاربرد حالت‌ها در هر دو زبان تا حد زیادی مشابه است، اما برخی تفاوت‌ها در ساختار جملات ترکی باعث می‌شود فهم دقیق‌تر این موارد اهمیت ویژه‌ای داشته باشد.

 

مثال‌هایی از تفاوت‌های دستوری

 

تفاوت لهجه‌ای ترکی استانبولی و آذری؛ کدام راحت‌تر است؟

ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی هر دو لهجه‌های گوناگونی دارند که می‌توانند در تلفظ، واژگان و حتی قواعد دستوری با یکدیگر متفاوت باشند.

💥 این تفاوت‌ها اغلب ریشه در موقعیت جغرافیایی، تاریخ و فرهنگ مناطق مختلف دارند.

 

1. تلفظ حروف

یکی از بارزترین تفاوت‌های لهجه‌ای بین ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی، تفاوت در تلفظ حروف است.

به عنوان مثال
حرف «q»

• حرف «q» در ترکی آذربایجانی وجود دارد و صدایی نزدیک به «ق» در فارسی دارد.
•  در ترکی استانبولی چنین حرفی وجود ندارد و معمولاً با «k» جایگزین می‌شود.

حرف «ğ»

• حرف «ğ» در ترکی استانبولی اغلب بی‌صدا یا کشیده‌کننده‌ی حرف قبلی است (مثلاً: dağ → daa).
• در ترکی آذربایجانی ممکن است صدایی شبیه به «ق» یا «غ» داشته باشد، بسته به لهجه.

 

2. واژگان

هر منطقه، واژه‌هایی خاص خود دارد که ممکن است در سایر لهجه‌ها به‌کار نرود. این کلمات معمولاً از زندگی روزمره، محیط و فرهنگ آن منطقه سرچشمه می‌گیرند.

3. دستور زبان

در برخی لهجه‌ها، ترتیب کلمات یا کاربرد بعضی پسوندها با لهجه‌های دیگر تفاوت دارد. مثلاً در برخی گویش‌های آذربایجانی، جای فعل ممکن است تغییر کند یا پسوندها به شکل متفاوتی به‌کار بروند.

 

سخن پایانی

ترکی استانبولی و آذری، هر دو شاخه‌هایی از یک ریشه‌ی پررمزوراز هستند؛ با واژگانی آشنا، اما نغمه‌هایی متفاوت. اگر می‌خواهی در میان این تفاوت‌ها گم نشوی و به جای سردرگمی، از تنوع زبانی لذت ببری، حالا بهترین زمان برای آغاز سفر یادگیری‌ات است—سفری که از آشنایی شروع می‌شود و به تسلط می‌رسد.

ما هم در هایتاکی، همیشه آماده‌ایم در این مسیر کنار تو باشیم؛ چه با یک سوال، چه یک تجربه کوچک از دنیای ترکی که دلت بخواهد با ما قسمت کنی.

 

منابع:

• en.wikipedia.org
• cambridge.org