تفاوت های اصلی ترکی استانبولی با ترکی آذری (آذربایجانی)

اگر در حال یادگیری زبان ترکی هستید، فرصتی ارزشمند پیش روی شماست. این مقاله فرصتی برای کسانی است که می‌خواهند با یک تیر دو نشان بزنند. می‌پرسید چگونه؟ زبان ترکی را با دو لهجه متفاوت بیاموزید. ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی.

هر دو از خانواده زبان‌های ترکی هستند و شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند که می‌توانند یادگیری این زبان را به یک تجربه هیجان‌انگیز تبدیل کنند. در این مقاله، ما به بررسی این تفاوت‌ها و شباهت‌ها می‌پردازیم، از الفبا و آواها گرفته تا واژگان و دستور زبان.

 

در ادامه می‌خوانید:

• نگاهی کوتاه به زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی
• تفاوت‌های الفبایی ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی
• تفاوت‌های آوایی ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی
• تفاوت‌های واژگانی ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی
• تفاوت‌های دستوری ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی
• تفاوت‌های لهجه‌ای ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی
• سخن پایانی

 

نگاهی کوتاه به زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی

ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی، هر دو از شاخه زبانی اوغوز خانواده زبان‌های ترکی هستند که در میان بیش از ۷۰ میلیون نفر در سراسر جهان صحبت می‌شود.

اشتراکات ریشه‌ای عمیق این دو زبان، منجر به شباهت‌های چشمگیری در واژگان، دستور زبان و ساختار جمله شده است. با این حال، گذشت زمان و عوامل تاریخی و سیاسی متعدد، تفاوت‌هایی را نیز بین این دو زبان ایجاد کرده است.

 

تفاوت‌های الفبایی ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی

یکی از بارزترین تفاوت‌ها بین ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی، سیستم نوشتاری آنها است.

• ترکی استانبولی از الفبای لاتین با ۲۹ حرف
• ترکی آذربایجان از الفبای لاتین با ۳۲ حرف
• در ایران از الفبای سیریلیک با ۳۶ حرف

استفاده می‌شود.

این تفاوت الفبایی می‌تواند یادگیری زبان را برای کسانی که به الفبای مورد استفاده عادت ندارند، دشوار باشد.

 

۱. الفبای ترکی استانبولی

ترکی استانبولی از الفبای لاتین با ۲۹ حرف استفاده می‌کند که به شرح زیر است:

A B C Ç D E F G Ğ H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V W X Y Z

برای تمرین بیشتر می‌توانید از کانال‌های یوتیوبی که زبان ترکی استانبولی را یاد می‌دهند استفاده کنید.

نکات الفبای ترکی استانبولی:

• هر حرف در این الفبا معمولاً یک صدای مشخص را نشان می‌دهد.
• برخی از حروف مانند «C» در ترکی استانبولی صدای متفاوتی نسبت به زبان فارسی دارد.
• همچنین، در این زبان از هیچ علامت تشدیدی مانند «گ» یا «چ» استفاده نمی‌شود.

درک تفاوت‌های زبان ترکی استانبولی با زبان فارسی کار سختی نیست، می‌توانید برای یادگیری جزئی‌ترین نکات از بهترین معلم خصوصی زبان ترکی استانبولی در هایتاکی کمک بگیرید.

بیشتر بدانید: یادگیری سریع و آسان ترکی استانبولی با کلاس خصوصی زبان ترکی

 

۲.  الفبای ترکی آذربایجانی

همانطور که گفته شد، ترکی آذربایجانی در دو کشور با دو الفبای متفاوت نوشته می‌شود:

✳️ الفبای لاتین آذربایجان

این الفبا ۳۲ حرف دارد که به شرح زیر است:

A B C Ç D E Ə F G Ğ H I İ J K L M N O Ö P Q R S Ş T U Ü V W X Y Z

همانطور که مشاهده می‌کنید، این الفبا به الفبای ترکی استانبولی شباهت دارد، اما دارای سه حرف اضافی یعنی «Ə» ،«Q» و «X» است. این حروف معمولاً صدای متفاوتی نسبت به زبان فارسی دارند.

 

✳️ الفبای سیریلیک آذربایجان

این الفبا ۳۶ حرف دارد که شامل حروف سیریلیک به اضافه ۹ حرف اصلی ترکی است. استفاده از این الفبا بیشتر در ایران رایج است.

جدول مقایسه‌ای حروف

ممم

تفاوت‌های آوایی ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی

تفاوت‌های آوایی نقش مهمی در تمایز بین دو زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی دارند و می‌توانند درک متقابل را تا حدی دشوار کنند. در ادامه به بررسی تفصیلی این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

 

۱. تفاوت در تلفظ حروف

حروف	بررسی تفاوت‌ها + مثال
	در ترکی آذربایجانی	در ترکی استانبولی
حرف «ğ»	صدایی شبیه به «ق» دارد	با صدایی مانند «غ» در فارسی تلفظ می‌شود
	کلمه «dağ» (کوه) مانند «قاغ» تلفظ می‌شود.	کلمه «dağ” » (کوه) مانند «داغ» در فارسی تلفظ می‌شود
حرف «ı»	بیشتر شبیه به «اِ» تلفظ می‌شود	این حرف صدای «ای» کوتاه دارد
	کلمه «kitap» (کتاب)  مانند «کِتاب» تلفظ می‌شود.	کلمه «kitap» (کتاب) مانند «کیتاب» تلفظ می‌شود.
حرف «ö»	بیشتر شبیه به «اُ» تلفظ می‌شود	صدای «او» کوتاه دارد
	کلمه «köpek» (سگ) مانند «کُپوک» تلفظ می‌شود.	کلمه «köpek» (سگ) مانند «کُپِک»تلفظ می‌شود.
حرف «ü»	بیشتر شبیه به «اُو» تلفظ می‌شود.	صدای «او» لب گرد دارد.
	کلمه «göl» (دریاچه) مانند «گُوْل» تلفظ می‌شود.	کلمه «göl» (دریاچه) مانند «گُل» تلفظ می‌شود.

 

۲. حذف مصوت‌ها

در هر دو زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی، تمایل به حذف برخی از مصوت‌ها در گفتار محاوره‌ای وجود دارد. این پدیده بیشتر در مصوت‌های کوتاه و بی‌تاکید اتفاق می‌افتد.

به عنوان مثال
جمله «Ben kitap okuyorum» (من کتاب می‌خوانم) در ترکی استانبولی ممکن است به صورت «Ben kitap okur’um» تلفظ شود.

 

۳. تفاوت در لحن و آهنگ

لحن و آهنگ نقش مهمی در زبان دارند و می‌توانند معنای جمله را تغییر دهند. تفاوت‌های لحنی بین ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی نیز می‌تواند درک متقابل را تا حدی دشوار کند.

بیشتر بدانید: آیا یادگیری زبان ترکی سخت است؟ چقدر طول می‌کشد؟

 

۴. تفاوت در سرعت صحبت

سرعت صحبت نیز می‌تواند در فهم یک زبان نقش داشته باشد. معمولاً ترکی استانبولی با سرعت بیشتری نسبت به ترکی آذربایجانی صحبت می‌شود، که می‌تواند برای سخنرانان ترکی آذربایجانی درک صحبت ترک‌های استانبولی را دشوار کند.

بیشتر بدانید: چگونه به زبان ترکی استانبولی حرف بزنیم؟ روش های موثر

 

۵. تفاوت در لهجه‌ها

همانند هر زبان دیگری، ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی دارای لهجه‌های مختلفی هستند. لهجه‌های مختلف می‌توانند در تلفظ، واژگان و حتی دستور زبان تا حدی با هم متفاوت باشند.

😯👈🏻 این تفاوت‌ها می‌تواند درک متقابل بین گویندگان لهجه‌های مختلف را تا حدی دشوار کند.

 

تفاوت‌های واژگانی ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی

ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی اشتراکات واژگانی فراوانی دارند، اما در عین حال تفاوت‌هایی نیز در دایره واژگان دو زبان وجود دارد.

این تفاوت‌ها ناشی از عوامل گوناگونی مانند تاریخ، تاثیرات فرهنگی متفاوت و تغییرات زبانی طبیعی در طول زمان است.

۱. واژه‌های قرضی از سایر زبان‌ها

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های واژگانی بین دو زبان، تعداد واژه‌های قرضی از زبان‌های دیگر است.

• ترکی استانبولی تعداد زیادی واژه‌های قرضی از زبان‌های عربی، فارسی و فرانسوی دارد،
• در حالی که ترکی آذربایجانی بیشتر متاثر از زبان‌های روسی و فارسی است.

این تفاوت تا حدی به دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخ سیاسی مناطق ترک‌نشین است.

 

۲. معادل‌های واژگانی

در حالی که بسیاری از کلمات در ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی معادل یکسانی دارند، اما برای برخی از مفاهیم کلمات متفاوتی استفاده می‌شود. این تفاوت می‌تواند منجر به سوءتفاهم در برخی موارد شود.

 

۳. اصطلاحات عامیانه

هر دو زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی دارای اصطلاحات عامیانه و محاوره‌ای متعددی هستند که در زبان دیگر استفاده نمی‌شوند. این اصطلاحات غالباً ریشه در فرهنگ و تجربیات مشترک مردم هر منطقه دارند.

 

۴. تأثیر زمان

زبان طبیعتاً در طول زمان تغییر می‌کند و این تغییر در مورد ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی نیز صدق می‌کند.

• برخی از کلمات در یکی از این دو زبان منسوخ شده و دیگر استفاده نمی‌شوند،
• در حالی که کلمات جدیدی جایگزین آنها شده‌اند.

این تفاوت می‌تواند برای افراد مسن‌تر که به زبان سنتی آشنا هستند، چالش‌برانگیز باشد.

 

مثال‌هایی از تفاوت‌های واژگانی

فارسی	ترکی استانبولی	ترکی آذربایجانی
کتاب	kitab	kitap
آب	su	su
درخت	ağac	ağaç
رفتن	getmək	gitmek
شما	siz	siz

 

تفاوت‌های دستوری ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی

ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی از نظر دستوری شباهت‌های زیادی به هم دارند، اما در عین حال تفاوت‌هایی نیز در ساختار جمله و قواعد دستوری دو زبان وجود دارد.

این تفاوت‌ها تا حدی ناشی از تاثیرات زبان‌های دیگر و همچنین تغییرات طبیعی زبانی در طول زمان است.

 

۱. ترتیب کلمات

ترتیب کلمات در جمله یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های دستوری بین ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی است.

• در ترکی استانبولی، ترتیب معمول جمله «فاعل – مفعول – فعل» است،
• در حالی که در ترکی آذربایجانی می‌توان از ترتیب «فاعل – فعل – مفعول» نیز استفاده کرد.

 

۲. پسوندها

پسوندها نقش مهمی در ساخت کلمات و ایجاد معانی گوناگون در هر دو زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی دارند. با این حال، برخی از پسوندها در یکی از این دو زبان وجود ندارد یا کاربرد متفاوتی دارند.

 

۳. ضمایر

ضمایر شخصی در ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی تا حد زیادی مشابه هم هستند، اما در ضمایر ملکی و اشاره‌ای تفاوت‌هایی وجود دارد.

 

۴. زمان‌ها

ساختار زمان‌ها در هر دو زبان ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی تا حد زیادی مشابه هم است، اما در نام‌گذاری و کاربرد برخی از زمان‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد.

 

۵. حالت‌ها

در ترکی استانبولی هشت حالت وجود دارد، در حالی که در ترکی آذربایجانی شش حالت وجود دارد. کاربرد حالت‌ها در هر دو زبان تا حد زیادی مشابه هم است، اما در برخی موارد تفاوت‌هایی وجود دارد.

بیشتر بدانید: جمله سازی در زبان ترکی | ساختار جملات+ فیلم آموزشی

مثال‌هایی از تفاوت‌های دستوری

جمله فارسی	جمله ترکی استانبولی	جمله ترکی آذربایجانی
من کتاب می‌خوانم.	Mən kitab oxuyuram.	.Ben kitap okurum
کتاب را به من بده. .	Kitabı mənə ver.	.Bana kitabı ver
من به پارک می‌روم.	Mən parka gedirəm.	.Parka gidiyorum
دیروز باران بارید.	Dün yağış yağdı.	Dün yağmur yağdı.
این کتاب مال من است.	Bu kitab mənimdir.	Bu kitap benim.

 

تفاوت‌های لهجه‌ای ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی

ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی هر دو دارای لهجه‌های متعددی هستند. این لهجه‌ها می‌توانند در تلفظ حروف، واژگان و حتی دستور زبان تا حدی با هم متفاوت باشند.

این تفاوت‌ها تا حدی ناشی از عوامل گوناگونی مانند موقعیت جغرافیایی، تاریخ و فرهنگ مردم هر منطقه است.

 

۱. تلفظ حروف

یکی از بارزترین تفاوت‌های لهجه‌ای بین ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی، تفاوت در تلفظ حروف است.

به عنوان مثال
حرف «q»

• در ترکی آذربایجانی صدایی شبیه به «ق» دارد،
• در ترکی استانبولی بیشتر شبیه به «ک» تلفظ می‌شود.

حرف «ğ»

• در ترکی استانبولی مانند «غ» در فارسی تلفظ می‌شود،
• در ترکی آذربایجانی صدایی شبیه به «ق» دارد.

 

۲. واژگان

هر لهجه از ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی دارای واژگان خاص خود است که در لهجه‌های دیگر استفاده نمی‌شود. این واژگان غالباً ریشه در فرهنگ و تجربیات مشترک مردم هر منطقه دارند.

 

۳. دستور زبان

در برخی موارد، لهجه‌های ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی ممکن است تفاوت‌های جزئی در قواعد دستوری داشته باشند.

به عنوان مثال
ترتیب کلمات در جمله یا کاربرد برخی از پسوندها می‌تواند در لهجه‌های مختلف متفاوت باشد.

 

سخن پایانی

ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی، هر دو زبان زیبا و پرافتخاری هستند که از یک ریشه فرهنگی نسبت به یکدیگر نشات می‌گیرند. این دو زبان از واژگان و ساختارهای گوناگونی بهره می‌برند، اما در عین حال، دارای تفاوت‌هایی است که زیبایی و تنوع فرهنگی را نشان می‌دهند.

با این حال، درک و ارتباط میان سخنرانان این دو زبان نیز به دلیل تمایل به فراگیری و فهم فرهنگ یکدیگر، میسر است. بهتر است این تفاوت‌ها را به عنوان یک فرصت برای ارتباط و یادگیری بپذیریم و با همسایگان خود در مسیری از تبادل فرهنگی و درک عمیق‌تر قدم برداریم.

 

منابع:

• en.wikipedia.org
• cambridge.org