جمله سازی در زبان ترکی | ساختار جملات+ فیلم آموزشی
یادگیری جمله سازی در زبان ترکی و تسلط به گرامر این زبان، یکی از مهم‌ترین مراحل یادگیری زبان ترکی استانبولی است. کلمات، ابزارهایی هستند که به ما کمک می‌کنند افکار و احساسات خود را بیان کنیم. اما برای اینکه این کلمات معنی‌دار و مؤثر باشند، باید بدانیم چگونه آنها را کنار هم قرار دهیم.
این مقاله به شما نشان می‌دهد که چگونه با استفاده از قواعد دستوری، جملاتی صحیح و جذاب در زبان ترکی بسازید که مخاطبان‌تان را مجذوب کند.
در ادامه می‌خوانید:
- مهم‌ترین قسمت‌های قواعد دستوری در جمله سازی در زبان ترکی
- ویدئوهای آموزشی ساختار جملات در زبان ترکی
- سخن پایانی
مهم‌ترین قسمت‌های قواعد دستوری در جمله سازی در زبان ترکی
۱. ترتیب کلمات در دستور زبان ترکی
اول از همه بهتر است به آموزش ترتیب پایه کلمات در گرامر زبان ترکی بپردازیم که معمولا به صورت زیر است:
(فاعل + مفعول + فعل)
قبل از شروع بهتر است ابتدا با فاعل، مفعول و فعل آشنا شویم:
- فاعل: یک فرد و یا یک چیز است که فعل در مورد آن است.
- مفعول: یک اسم یا عبارت است که فعل بر آن تاثیرگذار است.
- فعل: کلمه‌ای که یک عمل یا یک حالت را بیان می‌کند.
مثال:
| جمله ترکی | ترجمه فارسی | ||||
| Ben Türkçe öğreniyorum. | من در حال یادگیری ترکی هستم. | ||||
| Subject | Object | Verb | فاعل | مفعول | فعل |
| Ben | Türkçe | öğreniyorum | من | ترکی | (در حال یادگیری) هستم |
اما می‌توانید در برخی مواقع جای کلمات را عوض کنید. این کار معنای جملات را تغییر نمی‌دهد اما کلمه‌ای که بر آن تاکید دارید عوض می‌شود.
مثال:
(کلماتی که در هر جمله تاکید بر روی آنها قرار دارد، با رنگ قرمز مشخص شده‌اند):
| فرمول ترتیب کلمات | جمله ترکی | ترجمه فارسی |
| Subject – Object – Verb | Ben kızımı özlüyorum. | دل من برای دخترم تنگ شده است. |
| Subject – Verb – Object | Ben özlüyorum kızımı. | |
| Object – Subject – Verb | Kızımı ben özlüyorum. | |
| Object – Verb – Subject | Kızımı özlüyorum ben. | |
| Verb – Subject – Object | Özlüyorum ben kızımı. | |
| Verb – Object – Subject | Özlüyorum kızımı ben. |
حالا که ترتیب کلمات و تاثیر جابجایی آنها بر جمله را یاد گرفتیم، به بررسی انواع جمله در زبان ترکی خواهیم پرداخت.
۲. انواع جملات در دستور زبان ترکی
انواع جملات در زبان ترکی بر اساس ترتیب کلمات، به چند دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
- جملات منظم (Regular sentences)
- جملات وارونه (Inverted sentences)
- جملات کاهشی (Elliptical sentences)
۱. جملات منظم در زبان ترکی
جملات منظم که ساده‌ترین نوع جمله در زبان ترکی هستند، معمولا از همان فرمول SOV پیروی می‌کنند و همواره فعل در آخر می‌آید. جملات منظم را نیز میتوان به ۴ دسته متفاوت تقسیم‌بندی کرد:
| انواع جملات منظم در ترکی |
مثال | توضیحات | |||
| جملات به زبان ترکی | ترجمه فارسی | ||||
| ۱ | جملات مثبت | Yarin alışverişe gideceğim. | فردا به خرید می‌روم. | ||
| Okul bugün başladı. | مدرسه امروز شروع شد. | ||||
| Bugün çok hastayım. | امروز خیلی مریض هستم. | ||||
| ۲ | جملات منفی | Yarın alışverişe gitmeyeceğim. | فردا به خرید نمی‌روم. | ||
| Okul bugün başlamadı. | امروز مدرسه شروع نشد. | ||||
| Bugün hasta değilim. | امروز مریض نیستم. | ||||
| ۳ | جملات امری | Buraya gel! | بیا اینجا! | ||
| Acele et! | عجله کن! | ||||
| ۴ | جملات استفهامی (پرسشی) | سولات با کلمات پرسشی | Ne zaman alışverişe gideceksin؟ Alışverişe ne Zaman gideceksin? |
کی به خرید می‌روی؟ |
|
| Neden hastalandın؟ | چرا مریض شدی؟ | ||||
| Nereye gideceksin؟ | کجا می‌خواهید بروید؟ | ||||
| Bugün ne yapacaksın؟ | امروز چه می‌کنی؟ | ||||
| سوالات بله یا خیر | Yarın alışverişe gidecek misin? | فردا به خرید می‌روی؟ | برای ساختن سوالات پرسشی بله یا خیر در زبان ترکی از حروف «-mı،-mi، -mu، -mü»، قبل و چسبیده به فعل‌ها استفاده می‌شود. | ||
| Okul bugün başladı mı? | مدرسه امروز شروع شد؟ | ||||
| Bugün hasta mısın? | امروز مریض هستی؟ | ||||
رایج‌ترین کلمات پرسشی در زبان ترکی را می‌توانید از طریق جدول زیر یاد بگیرید:
| کلمه پرسشی ترکی | ترجمه فارسی | ترجمه انگلیسی |
| Ne? | چی؟ | What? |
| Nerede? | کجا؟ | Where? |
| Ne zaman? | چه زمانی؟ | When? |
| Neden?/Niye? | چرا؟ | Why? |
| Hangi? | کدام؟ | Which? |
| Kim? | چه کسی؟ | Who? |
| Nasıl? | چطور؟ | How? |
۲. جملات برعکس (وارونه) در زبان ترکی
در حالت منظم، دیدیم که افعال در آخر جملات قرار می‌گیرند؛ اما در جملات وارونه افعال می‌توانند در هر جایی، به جز آخر جمله، بیایند (در مثال‌هایی که در ادامه با آنها روبرو می‌شوید، افعال را برای فهم بهتر پررنگ کرده‌ایم).
از این نوع جملات زبان ترکی اغلب در حوزه‌های زیر استفاده می‌شود:
- اشعار و متون ادبی
- گفتگوهای دوستانه و روزانه
- به عنوان پاسخ‌های کوتاه به سوالات
- در ضرب المثل‌های ترکی (به منظور قافیه سازی)
به این نکته نیز توجه داشته باشید
جابجایی کلمات در این نوع از جملات ترکی، می‌تواند بر اینکه به چه چیزی تاکید می‌کنیم، تاثیر بگذارد.
جملات برعکس در زبان ترکی را نیز میتوان به ۴ دسته متفاوت تقسیم‌بندی کرد:
| انواع جملات برعکس در ترکی |
مثال | توضیحات | ||
| جملات به زبان ترکی | ترجمه فارسی | |||
| ۱ | جملات مثبت | Alışverişe gideceğim yarın. | فردا به خرید می‌روم. |
|
| Okul başladı bugün. | مدرسه امروز شروع شد. | |||
| Çok hastayım bugün. | امروز خیلی مریض هستم. | |||
| ۲ | جملات منفی | Alışverişe gitmeyeceğim yarın. | فردا به خرید نمی‌روم. | |
| Bugün başlamadı okul. | امروز مدرسه شروع نشد. | |||
| Hasta değilim bugün. | امروز مریض نیستم. | |||
| ۳ | جملات امری | Gel buraya! | بیا اینجا! | |
| Çık dışarı! | برو بیرون! | |||
| ۴ | جملات استفهامی (پرسشی) | Alışverişe gidecek misin yarın? | فردا به خرید می‌روی؟ | |
| Bugün başladı mı okul؟ | مدرسه امروز شروع شد؟ | |||
| Hastalandın mı bugün؟ | امروز مریض شدی؟ | |||
| Ne zaman gideceksin alışverişe؟ | کی به خرید می‌روی؟ | |||
| Nerede seyrettin o filmi? | آن فیلم را کجا دیدی؟ | |||
| Neden gelmediniz dun? | چرا دیروز نیامدی؟ | |||
| Ne yapacaksın bugün؟ | امروز چه کار می‌کنی؟ | |||
۳. جملات کاهشی در زبان ترکی
میتوان گفت در زبان فارسی، جملاتی که به قرینه لفظی و یا معنوی حذف شده‌اند، بیشترین شباهت را به این نوع از جملات در زبان ترکی دارند.
جملات کاهشی، آن‌هایی هستند که فعل ندارند. در زبان ترکی، کلمه‌ای که معنای “بودن” (معادل is و are در زبان انگلیسی) بدهد وجود ندارد؛ به جای آن، پسوندهایی هستند که به اسم‌ها اضافه شده و معنی “بودن” را می‌رسانند. جملات کاهشی نیز به چند دسته مختلف تقسیم بندی می‌شوند:
| انواع جملات کاهشی در ترکی | مثال | ||
| جملات به زبان ترکی | ترجمه فارسی | ||
| ۱ | جملاتی که قضاوت به عهده خواننده است | Yepyeni bir başlangıç… | شروعی کاملا جدید… |
| Şahane bir manzara… | صحنه‌های فوق العاده… | ||
| Akıllıca! | معقول! | ||
| ۲ | جمله‌وارهای اسمی یا شبه جمله‌های اسمی | Orası çok uzak. | آن مکان خیلی دور است. |
| O güzel bir kız. | او یک دختر زیبا است. | ||
| ۳ | حروف ربط هم‌پایه | Önce yemek, sonra oynayabilirsin. | اول غذا، بعد می‌توانید بازی کنید. |
| Önce süt، sonra yatmalısın. | اول شیر، سپس باید به رختخواب بروید. | ||
| Haydi, duşa, sonra da akşam yemeği yiyeceğiz. | بیا حمام، بعد شام می‌خوریم. | ||
۳. گروه‌های قیدی در جملات زبان ترکی
گروه‌های قیدی در جملات زبان ترکی، اطلاعات و جزئیات بیشتری را در مورد اسامی و افعال در اختیار خواننده قرار می‌دهند.
- این گروه از کلمات باعث می‌شوند جمله بهتر فهمیده شود که هم به عنوان صفت و هم قید به کار برده می‌شوند.
- گروه‌ها یا عبارات قیدی معمولا بعد از اسامی می‌آیند.
- زمانی که یک قید با کلمه یا گروه کلمه‌های دیگر ترکیب شود، عبارت اضافه را تشکیل می‌دهند که به آنها توصیف کننده گفته می‌شود.
جملات مثالی که عبارت اضافه یا اصلاح کننده‌ها در آنها به کار رفته است (عبارات پررنگ شده):
| اصلاح کننده در زبان ترکی | ترجمه فارسی |
| Benim için sorun yok. | برای من مشکلی ندارد. |
| Okula doğru yürüdüm. | به سوی مدرسه راه افتادم. |
| Bir çiçek kadar güzelsin. | تو مثل گل زیبا هستی. |
| Çocuğun gürültüsüyle uyandı. | از سر و صدای بچه بیدار شد. |
| Ok gibi kirpikleri var. | او مژه‌هایی مثل تیر دارد. |
| Uykusuzluğuna rağmen arabayı kullandı. | با وجود بی‌خوابی رانندگی کرد. |
انواع قید در دستور زبان ترکی
حالا که مکان قیدها در جمله و نحوه ترکیب آن با کلمات دیگر را یاد گرفتیم، بیایید به بررسی انواع آنها بپردازیم:
| انواع قید در زبان ترکی |
مثال | نحوه پیدا کردن قید | توضیحات | ||
| جملات به زبان ترکی | ترجمه فارسی | ||||
| ۱ | قید حالت | Bana sevinçle sarıldı. | او با خوشحالی من را در آغوش گرفت. | سوال: او چگونه من را در آغوش گرفت؟ جواب: با خوشحالی. |
معمولا قبل از افعال قرار می‌گیرند و نحوه انجام عمل را می‌رسانند. |
| Soruları hızlıca yanıtladı. | او به سرعت به سوالات پاسخ داد. | سوال: او چگونه به سوالات پاسخ داد؟ جواب: به سرعت. |
|||
| ۲ | قید زمان | Sabaha kadar ders çalıştık. | ما تا صبح درس خواندیم. | سوال: تا کی درس خواندیم؟ جواب: تا صبح |
معمولا در ابتدای جمله قرار می‌گیرند؛ به جز مواقعی که جمله فاعل داشته باشد. |
| Akşama doğru Vardık. | ما نزدیک غروب رسیدیم. | سوال: کی رسیدیم؟ جواب: نزدیک غروب |
|||
| ۳ | قید مکان | Beri gel, konuşalım | بیا نزدیک من، تا بتوانیم صحبت کنیم. | سوال: کجا بیا؟ جواب: نزدیک من |
معمولا قبل از فعل قرار می‌گیرد؛ امام میتوان آنها در جاهای مختلف جمله نیز قرار داد. |
| Öğretmen içeri girdi. | معلم به داخل آمد. | سوال: کجا آمد؟ جواب: به داخل |
|||
۴. نحوه تبدیل جملات ترکی ساده به جملات پیچیده
حالا که با انواع جملات در زبان ترکی آشنا شدید، وقت آن است که نحوه تبدیل جملات ساده به جملات پیچیده را یاد بگیرید. با استفاده از کلمات و عبارات مختلف می‌توانید جملاتی را بسازید که پیچیده‌تر باشند و اطلاعات بیشتری را در اختیار مخاطب قرار بدهند؛ برای مثال در جدول زیر هرچه پایین‌تر می‌رویم، جملات پیچیده‌تر می‌شوند (جمله پایه و ساده پررنگ شده است):
| جمله ترکی | ترجمه فارسی |
| Çay içtim. | چای نوشیدم. |
| Bir fincan çay içtim. | من یک فنجان چای نوشیدم. |
| Bir fincan şekerli çay içtim. | من یک فنجان چای با شکر نوشیدم. |
| Arkadaşımla bir fincan şekerli çay içtim. | من یک فنجان چای با شکر به همراه دوستم نوشیدم. |
| Bu sabah arkadaşımla bir fincan şekerli çay içtim. | امروز صبح من یک فنجان چای با شکر به همراه دوستم نوشیدم. |
| Bu sabah bir kafede arkadaşımla bir fincan şekerli çay içtim. | امروز صبح من یک فنجان چای با شکر به همراه دوستم در کافه نوشیدم. |
| Bu sabah bir kafede arkadaşımla bir fincan şekerli çay mı içtim? | آیا امروز صبح من یک فنجان چای با شکر به همراه دوستم در کافه نوشیدم؟ |
| Bu sabah arkadaşımla nerede bir fincan şekerli çay içtim? | کجا امروز صبح من یک فنجان چای با شکر به همراه دوستم نوشیدم؟ |
۵. زمان‌های مختلف در زبان ترکی
در زبان ترکی پنج زمان اصلی وجود دارد که می‌توانید با اضافه کردن پسوندهای مرتبط با آنها به فعل ساده، زمان جمله را تغییر دهید. این زمان‌ها و پسوندهای آن به شرح زیر هستند:
| زمان ترکی | ترجمه فارسی | پسوند ترکی مربوطه |
| Şimdiki zaman | زمان حال استمراری | -yor |
| Geniş zaman | حال ساده | -r, -ar, -er |
| Görülen geçmiş zaman | زمان گذشته معین | -dı, -di, -du, -dü |
| Duyulan geçmiş zaman | زمان گذشته نامعین | -mış, -miş, -muş, -müş |
| Gelecek zaman | زمان آینده | -ecek, -acak |
اگر می‌خواهید با جملات بیشتری از زبان ترکی تمرین کنید، می‌توانید از متون ساده زبان ترکی، رمان‌هایی به زبان ترکی و کتاب‌های یادگیری زبان ترکی بهره ببرید.
هر بار که جمله‌ای به پایان می‌رسد، بایستید و آن را تحلیل کنید، نوع آن را مشخص کنید و نکاتی که به ذهن‌تان می‌رسد را در جایی بنویسید.
| برای یادگیری عمیق‌تر زبان ترکی و رفع ابهامات، کلاس‌های خصوصی زبان ترکی را امتحان کنید. این کلاس‌ها شما را به سطح بالاتری از تسلط هدایت می‌کنند.
|
ویدئوهای آموزشی ساختار جملات در زبان ترکی
برای اینکه ساختار جملات در زبان ترکی را عمیق‌تر یاد بگیرید، می‌توانید ویدئوی زیر را ببینید:
بیشتر ببینید: بهترین کانال های یوتیوبی برای یادگیری زبان ترکی استانبولی
سخن پایانی
امیدواریم که شما در استفاده از جملات ترکی در گفتگوهای روزانه خود احساس راحتی کنید. زبان ترکی، پلی است بین فرهنگ‌ها و افراد و به ما این فرصت را می‌دهد تا با دیگران ارتباط بهتری برقرار کنیم.
با تلاش و علاقه به زبان ترکی و تمرین و تکرار نکات ذکر شده قادر هستید، به اصلی‌ترین مطالب دستورزبان ترکی مسلط شوید. هر جمله جدید، فرصتی است برای ارتباط بهتر. پس با رعایت نکات و اصول به ساختن جملات جدید بپردازید و تا به تسلط کافی دست یابید.
منابع: