آموزش زبان به سبک CLIL:نحوه پیاده سازی این روش نوین در تدریس
در سال‌های اخیر، استفاده از روش‌های نوین برای تدریس زبان رواج زیادی پیدا کرده است که یکی از این روش‌ها، شیوۀ CLIL است.
روش تدریس CLIL به دلیل افزایش علاقه به آموزش کودکان دو زبانه، به طور قابل توجهی محبوب شده است. CLIL که مخفف Content and Language Integrated Learning است، یک روش فوق‌العاده برای آموزش است که در آن موضوعاتی مانند علوم، تاریخ، جغرافیا و هنر از طریق یک زبان خارجی به دانش‌آموزان تدریس می‌شود.
دیوید مارش، دو کویل و فیلیپ هود اصول CLIL را مطرح کردند؛ یعنی آموزشی با تمرکز دوگانه که از زبان در سراسر برنامه درسی استفاده می‌کند و محتوای قوی ارائه می‌دهد. برخلاف روش‌های سنتی آموزش زبان، CLIL یادگیری را از طریق ساخت و ساز و نه تدریس مستقیم ترویج می‌دهد، و هدف اصلی آن روان صحبت کردن است، نه دقت کامل.
اگر می‌خواهید این روش انقلابی را در کلاس زبان خود به کار بگیرید، ادامه مطلب را بخوانید تا ببینید چگونه می‌توانید این کار را انجام دهید.
در ادامه می‌خوانید:
- روش تدریس CLIL چیست؟
- چرا روش تدریس CLIL را اجرا کنیم؟
- نحوه اجرای روش تدریس CLIL در هر کلاس درس
- فعالیت های آموزشی برای CLIL
روش تدریس CLIL چیست؟
اصطلاح “CLIL” به پروفسور دیوید مارش از دانشگاه Jyväskylä در فنلاند نسبت داده می‌شود. CLIL مخفف Content and Language Learning Integrated Learning است و به‌طور خلاصه به معنای آموزش موضوعات درسی به دانش‌آموزان از طریق زبان مقصد، یعنی زبانی غیر از زبان مادری‌شان است.
برای مثال، در یک کلاس ESL که زبان‌آموزان چینی حضور دارند، شما موضوعات مختلفی را به آنها تدریس می‌کنید اما فقط از انگلیسی استفاده می‌کنید، بدون هیچ توضیحی به زبان چینی. هدف این است که زبان‌آموزان در حین یادگیری موضوعات مثل ریاضی یا علوم، با تکرار و استفاده طبیعی از انگلیسی، زبان را نیز بیاموزند.
این روش به غوطه‌ور کردن دانش‌آموزان در زبان مقصد کمک می‌کند و آنها همزمان با یادگیری موضوعات مختلف، زبان را نیز به‌طور طبیعی فرا می‌گیرند. موضوعات می‌توانند از تاریخ و فیزیک گرفته تا درام، بسکتبال یا رقص باشند.
برای مثال، کلاس‌های CLIL برای دانش‌آموزان انگلیسی‌زبان آمریکایی می‌تواند شامل تدریس فلسفه به آلمانی، مطالعات هنر به ایتالیایی یا آشپزی به فرانسوی باشد.
چرا روش تدریس CLIL را اجرا کنیم؟
روش CLIL یک رویکرد فوق‌العاده برای تقویت مهارت‌های زبان‌آموزان در هر سنی و با هر سطح زبانی است. با استفاده از این روش، زبان‌آموزان می‌توانند مهارت‌های بین‌رشته‌ای خود را از طریق زبانی غیر از زبان مادری‌شان رشد دهند. این روش از مراحل ابتدایی، نگرش مثبت به یادگیری زبان را تقویت می‌کند، زیرا تمرکز بر اصلاح اشتباهات نیست، بلکه بر تشویق زبان‌آموزان به ادامه صحبت کردن و یادگیری است.
CLIL همچنین تفکر انتقادی و همکاری را تقویت می‌کند.
زبان‌آموزان با مشاهده و تعامل دروس مختلف، زبان را به‌طور طبیعی یاد می‌گیرند و از هم‌کلاسی‌های خود نیز کمک می‌گیرند. در این روش، زبان به‌جای محور اصلی تدریس، به ابزاری برای ارتباط تبدیل می‌شود و با تکرار و انگیزه، یادگیری زبان در کنار مطالب درسی عمیق‌تر می‌شود و حس کنجکاوی آنان افزایش می‌یابد.
نحوه اجرای روش تدریس CLIL در هر کلاس درس
۱. در برنامه درسی خود تجدید نظر کنید
برای شروع برنامه درسی CLIL، ابتدا باید نحوه کار این روش را در نظر بگیرید و موضوعات بین‌رشته‌ای را در برنامه خود بگنجانید.
در این روش، به جای اینکه خود را معلم زبان بدانید، تصور کنید که معلم یک درس مشخص هستید، اما دانش‌آموزان آن را به زبان دیگری یاد می‌گیرند. به عنوان مثال، می‌توانید ادبیات را به زبان فرانسه، ریاضیات را به چینی، فلسفه را به آلمانی یا هنر را به انگلیسی تدریس کنید.
- برای موفقیت در این روش، بهتر است قبل از تدریس در مورد موضوع تحقیق کنید و با معلمان مرتبط مشورت کنید تا بدانید شاگردان چه پیش‌زمینه‌ای دارند.
- همچنین، مفاهیم کلیدی و اصطلاحات مهم را برجسته کنید تا یادگیری هم زبان و هم موضوع درسی تقویت شود.
کار بر اساس موضوعات
اگر احساس می‌کنید تدریس مداوم CLIL ممکن است در طولانی‌مدت خسته‌کننده باشد، نگران نباشید! لازم نیست همیشه از این روش استفاده کنید؛ می‌توانید CLIL را به‌عنوان یکی از بخش‌های کلاس زبان خود بگنجانید و فقط موضوعاتی را که برایتان راحت‌تر است، تدریس کنید.
این روش به شما کمک می‌کند درس‌های هدفمند و پرمحتوا ایجاد کنید. هدف این است که زبان‌آموزان تا حد ممکن واژگان مرتبط با موضوع را یاد بگیرند.
به عنوان مثال، برای آموزش هنر به زبان خارجی، می‌توانید موضوعاتی مانند “مادر ویسلر”، هنر رنسانس، طراحی کمیک، نمادگرایی در نقاشی‌های طبیعت بی‌جان و هنر معاصر در چین را تدریس کنید.
یک درس CLIL خوب بر یک موضوع یا مفهوم خاص تمرکز می‌کند و با بحث‌ها، خواندن و تکالیف تکمیلی، یادگیری را تقویت می‌کند تا زبان‌آموزان بهتر بتوانند محتوا را هضم کرده و تحقیقات بیشتری انجام دهند.
۲. روی وظایف در کلاس درس تمرکز کنید
روش CLIL مانند کلاس‌های سنتی، کار مشترک و مهارت‌های چندرشته‌ای و مبتنی بر وظیفه را ترویج می‌کند. این روش به زبان‌آموزان هدف و انگیزه‌ای برای تکمیل وظایف می‌دهد و به آنها فرصت می‌دهد از دانش خود برای موفقیت در کلاس استفاده کنند.
فعالیت‌های CLIL
| ۱ | ارائه‌ها | زبان‌آموزان موضوعی را به کلاس معرفی می‌کنند. استفاده از گرافیک، تصاویر و مطالب چندرسانه‌ای توصیه می‌شود تا هم‌کلاسی‌ها بتوانند کلمات کلیدی را یادداشت کنند. |
| ۲ | ایفای نقش | زبان‌آموزان نقش شخصیت‌های مهم را ایفا می‌کنند و برای یک مینی‌نمایش آماده می‌شوند. سپس هم‌کلاسی‌ها از آنها سؤال می‌پرسند و کلاس جمع‌بندی می‌شود. |
| ۳ | آزمایش‌های علمی | آزمایش‌های علمی به زبان‌آموزان کمک می‌کند تا علم را کشف کنند. معلم متخصص موضوع می‌تواند نظارت کند و مفاهیم کلیدی از قبل آموزش داده می‌شوند. |
| ۴ | کلاس‌های آشپزی | با انتخاب یک دستور پخت و رقابت بین زبان‌آموزان، زبان و فرهنگ در کنار هم به کلاس آورده می‌شوند. پس از پخت، زبان‌آموزان درباره تولیدات خود بحث می‌کنند و آنها را مقایسه می‌کنند. |
هدف نهایی: ارتباط دانش بین موضوعات مختلف و زبان، تا زبان‌آموزان بتوانند اطلاعات را در برنامه درسی و زندگی روزمره استفاده کنند.
۳. لحظات مناسب را برای ارائه بازخورد انتخاب کنید
بازخورد و انگیزه دو اصل مهم در هر کلاس زبان هستند. خطاها فرصتی برای یادگیری محسوب می‌شوند، اما در CLIL، تمرکز بیشتر بر مثبت بودن و ارائه کمترین بازخورد است.
اصول CLIL
| ۱ | تقویت ارتباط، نه دقت | هدف CLIL این است که مهارت برقراری ارتباط زبان‌آموزان تقویت شود، بدون اینکه تمرکز زیادی بر دقت زبانی داشته باشید. زبان‌آموزان باید بتوانند بر یادگیری موضوعات تمرکز کنند، نه اینکه مدام بابت اشتباهات قطع شوند. |
| ۲ | بازخورد مؤثر | به جای قطع کردن زبان‌آموزان حین صحبت، یادداشت برداری کنید و در پایان فعالیت، بازخوردهای کلی درباره زبان و محتوا ارائه دهید. بهتر است بازخوردها را برای همه زبان‌آموزان مطرح کنید، نه به صورت فردی. |
| ۳ | آزادی در نوشتن | در فعالیت‌های نوشتاری نیز به زبان‌آموزان اجازه دهید آزادانه بنویسند. سپس، اشتباهات رایج را شناسایی کرده و در جلسه بعدی به آنها رسیدگی کنید. کلمات و عبارات اشتباه را روی تخته بنویسید و نکات مهم را با رنگ‌های مختلف مشخص کنید. |
| ۴ | تنظیم برنامه بر اساس بازخورد زبان‌آموزان | از زبان‌آموزان بازخورد بگیرید و برنامه‌های درسی و فعالیت‌های خود را بر اساس نیازهای آنها تنظیم کنید. هر کلاس نیازهای متفاوتی دارد، بنابراین شما باید برنامه درسی را متناسب با شرایط آن کلاس تنظیم کنید. |
۴. Grammar in Context را آموزش دهید
لیست کردن بی‌پایان قواعد گرامری معمولاً اثربخش نیست و باعث می‌شود زبان‌آموزان اشتباهات مشابهی را تکرار کنند یا از برقراری ارتباط باز بمانند. برای رفع این مشکل، گرامر باید به طور طبیعی از طریق موضوعات و مواجهه مداوم با زبان آموزش داده شود.
روش‌های تدریس موثر گرامر
| ۱ | بازبینی دوره‌ای | قواعد گرامر را به‌طور مکرر بازبینی و بازیافت کنید تا زبان‌آموزان به‌طور مداوم با آن مواجه شوند. |
| ۲ | استفاده از نمودار و تصاویر | هنگام معرفی گرامر، از نمودارها و تصاویر برای نمایش بصری قوانین استفاده کنید. |
| ۳ | استفاده از منابع معتبر | از منابع معتبر مانند مقالات روزنامه یا کلیپ‌های مستند استفاده کنید که هم گرامر و هم موضوعات مرتبط را آموزش می‌دهند. این منابع به راحتی در اینترنت به زبان مقصد قابل دسترسی هستند. |
| ۴ | فعالیت‌های تعاملی | از زبان‌آموزان بخواهید منابع را مطالعه یا مشاهده کنند و الگوهای گرامری را شناسایی کنند. سپس، درباره واژگان و گرامر مربوطه بحث کنید و در نهایت آنها را به کار ببرید تا زبان‌آموزان معنای درس را بهتر درک کنند. |
بیشتر بدانید: راهنمای آموزش نحو (Syntax) به زبان آموزان: از مفاهیم پایه تا پیشرفته
فعالیت های آموزشی برای CLIL
۱. تکرار
تکرار مداوم کلمات و عبارات مهم به زبان‌آموزان فرصت می‌دهد تا با معنای درست و کاربرد صحیح آنها آشنا شوند. این روش که برای آنها جدید است، زبان‌آموزان را وادار می‌کند از زمینه و مهارت‌های تفکر انتقادی خود برای درک معنای کلمات استفاده کنند. با تکرار کلمات در زمینه‌های مختلف، به آنها کمک می‌کنید تا حدس‌های خود را تأیید یا اصلاح کنند.
برای مثال، در یک کلاس زبان آلمانی با موضوع غذا، کلمه Mund (دهان) باید در موقعیت‌های مختلف تکرار شود تا زبان‌آموزان معنای دقیق آن را درک کنند.
همچنین، تکرار مداوم به زبان‌آموزان امکان تقویت مهارت شنیداری را می‌دهد که یکی از مهارت‌های اصلی در یادگیری زبان است.
۲. ژست های متحرک
در بخش شنیداری آموزش زبان جدید، استفاده از تمامی بدن برای انتقال معانی ظریف به زبان‌آموزان بسیار اهمیت دارد. نه تنها دستان شما، بلکه حرکات چشمان، نحوه ایستادن و حتی تنفس شما نیز می‌تواند به فهم بهتر زبان‌آموزان کمک کند.
به عنوان مثال، اگر درس شما درباره غذا در زبان آلمانی است، می‌توانید با حرکاتی مثل باز کردن دهان، نمایش جویدن غذا، مالیدن شکم و وانمود کردن به چشیدن غذا، معانی را به خوبی منتقل کنید.
اغراق در حرکات صورت و بدن نه تنها به وضوح انتقال معنا کمک می‌کند، بلکه باعث حفظ علاقه و توجه دانش‌آموزان نیز می‌شود. آنها بیشتر ترجیح می‌دهند در کلاسی حضور داشته باشند که در آن معلم به طور فعال در حال حرکت و تعامل با آنها است، به جای کلاسی که معلم فقط در پشت میز نشسته و سخنرانی یکنواختی می‌کند.
۳. استفاده از وسایل و ابزار کمک بصری
اگر مجبور باشید مفهومی را آموزش دهید که نتوانید به خوبی آن را با اشاره بیان کنید، بهترین راه استفاده از تصاویر است! گفته می‌شود که ارزش یک تصویر به اندازه هزار کلمه است؛ بنابراین از تصاویری با عناصر جالب، رنگ‌های زنده و شخصیت‌های مرتبط بهره ببرید.
بیشتر بدانید: راهنمای استفاده از عکس و تصویر در تدریس زبان
اگر نمایش تصاویر کافی نیست، می‌توانید اشیای واقعی را به کلاس بیاورید! اگر بتوانید نحوه استفاده از شی را به زبان‌آموزان نشان دهید، کلاسی را برگزار کرده‌اید که به سادگی فراموش نخواهد شد.
به عنوان مثال، اگر درس شما در مورد غذا است، آوردن مواد تشکیل‌دهنده و نشان دادن نحوه برش، نگینی خرد کردن و مخلوط کردن آن بسیار مؤثرتر از نمایش تصاویر خواهد بود. این روش نیاز به تلاش کمتری برای اشاره به مواد و انجام حرکات دارد. به راستی، چگونه می‌توانید با حرکات بدن “کاهو” را آموزش دهید یا تفاوت بین “خرد کردن نگینی” و “برش” را بیان کنید؟
۴. پیش تدریس واژگان
گاهی اوقات بهتر است واژگانی را که می‌خواهید زبان‌آموزان به خاطر بسپارند، جدا کنید. به جای اینکه فقط از کلمات در یک درس استفاده کنید و به زبان‌آموزان اجازه دهید معانی آن را خودشان بفهمند، ممکن است بخواهید در مورد واژگانی که نیاز به یادگیری دارند، به‌طور مستقیم‌تر صحبت کنید.
در این حالت، شما باید قبل از درس اصلی، واژگان را از قبل آموزش دهید. برای مثال، اگر در مورد ورزش تدریس می‌کنید، می‌توانید با استفاده از تکنیک‌هایی که قبلاً مطرح کردیم، یک جلسه واژگان مرتبط با ورزش را آغاز کنید.
ارائه واژگان پیش از آموزش، با بیان کلمات و مفاهیم در قطعات قابل مدیریت قبل از قرار دادن آنها در درس اصلی، به زبان‌آموزان کمک می‌کند. به نوعی، شما به آنها اطلاعات قبلی می‌دهید. با دانستن برخی از کلمات از قبل، به آنها کمک می‌کنید تا بسیاری از کلمات و مفاهیم دیگری را که در درس گنجانده شده است، کشف کنند.
بنابراین، این یک بازی برد-برد است!
۵. درس مکمل/مبحث فرعی درس زبان
به جای اینکه به زبان‌آموزان اجازه دهید برخی از قوانین گرامر را خودشان بفهمند، می‌توانید یک درس زبان سریع و بدون دردسر را به عنوان مکمل ارائه دهید.
به عنوان مثال، در یک کلاس اسپانیایی که در آن آماده‌اید تا یک جلسه داستان‌سرایی عالی ارائه دهید، می‌توانید به مقالات قطعی (la و el) بپردازید. به جای اینکه منتظر بمانید تا بفهمند که la برای اسم‌های مؤنث و el برای مذکر استفاده می‌شود، می‌توانید به‌طور مستقیم این موضوع را توضیح دهید.
هرچند که توصیه شده از درس‌های زبان‌شناسی سنتی اجتناب کنید، گاهی اوقات نیاز است این کار انجام شود. آیا زبان‌آموزان به کمی دلگرمی نیاز دارند؟ در این صورت، شما برای میانبر آماده‌اید. فقط دقت کنید که در طول این درس کوتاه، به صحبت کردن به زبان مقصد ادامه دهید.
این کار به زبان‌آموزان این امکان را می‌دهد که روی داستان شما تمرکز کنند و از مشکل در قاعده گرامری که می‌تواند به‌سرعت توضیح داده شود، جلوگیری کنند.
۶. ترجمه مستقیم
این یک تکنیک آموزشی پله به پله است که به صرفه‌جویی در زمان کمک می‌کند.
به‌طور کلی، CLIL معلمان را تشویق می‌کند تا از زبان مقصد در تدریس استفاده کنند، اما در مواقعی که ترجمه مستقیم می‌تواند به یادگیری زبان‌آموز کمک کند، از آن استفاده کنید. با این حال، بهتر است زبان‌آموزان خود معانی کلمات و مفاهیم را خودشان کشف کنند، زیرا مغز اطلاعاتی را که برای آن تلاش کرده است، بهتر به خاطر می‌سپارد. اگر ترجمه مستقیم به نفع یادگیری است، از آن بهره بگیرید.
برای مثال، در یک کلاس ایتالیایی با موضوع هنر، می‌توانید جزوه‌ای به زبان‌آموزان ارائه دهید که شامل مشخصات یک نقاش معروف، زندگی و آثار او باشد. پس از خواندن و درگیر شدن با متن ایتالیایی، می‌توانید با یک فعالیت کتبی مانند سوالات پر کردن جاهای خالی، مطالب را پردازش کنید.
پس از آن، جزوه‌ای به زبان انگلیسی به زبان‌آموزان بدهید تا میزان درک آنها را بررسی کنید. سپس، اجازه دهید زبان آموزان به فعالیت نوشتاری بازگردند و آنچه را که فراموش کرده‌اند، با درک بهتری از موضوع تصحیح کنند.
۷. نشان دهید و بگویید
این تکنیک به یک فعالیت کلاسیک در کلاس درس تبدیل شده است زیرا زبان‌آموزان را هم با موضوع و هم با زبان درگیر می‌کند.
به‌عنوان مثال، می‌توانید از هر زبان‌آموز بخواهید تا درباره موضوع موردنظر با دانش خود صحبت کند—البته با استفاده از زبان مقصد. این ارائه می‌تواند با حدود پنج جمله انجام شود. نکته مهم این است که به زبان‌آموزان اجازه دهید تجربه کنند، مکالمه کنند، تعامل داشته باشند و پیام خود را به زبان مقصد منتقل کنند.
تا حد ممکن، ارائه‌ها را قطع نکنید، حتی اگر از دستور زبان اشتباه استفاده کردند. در عوض، پس از هر ارائه، یک خلاصه از آنچه در طول نمایش زبان‌آموز اتفاق افتاده است، ارائه دهید.
به این ترتیب، به جای اینکه این تمرین خسته‌کننده باشد، می‌تواند به یک تمرین اعتمادساز تبدیل شود. این روش به همه اجازه می‌دهد تا بدانند که می‌توانند زبان مقصد را مدیریت کنند، حتی اگر مرتکب اشتباه شوند. به این ترتیب، دنیا به آخر نمی‌رسد!
این یک نگرش بسیار سالم در CLIL و همچنین هر نوع آموزش و یادگیری زبان دیگری است.
۸. ایفای نقش
شما می‌توانید به زبان‌آموزان اجازه دهید به‌صورت دوتایی یا گروهی کار کنند و کمی نقش‌آفرینی نمایند.
به‌عنوان مثال، در یک کلاس فرانسوی که در آن تاریخ تدریس می‌کنید، ممکن است از زبان‌آموزان بخواهید لحظات مهم تاریخ را بازسازی کنند. ارائه‌ای دو دقیقه‌ای واقعاً بیش از اندازه است.
این فعالیت دارای هدف دوگانه‌ای است:
- اولاً به عنوان یک تمرین زبان عمل کند و در عین حال به شما، به‌عنوان معلم، از آنچه زبان‌آموزان آموخته‌اند آگاه سازد. با گوش دادن به ارائه‌ها، خواهید فهمید که چه عناصری از درس به آموزش پله به پله نیاز دارند یا کدام دانش‌آموزان به حمایت کمی نیاز دارند.
- این همچنین یک راه خوب برای تشویق زبان‌آموزان به بیرون آمدن از لاک خود است.
اگر ماهیت انفرادی نمایش و گفتن برای برخی از زبان‌آموزان شما زیاد است، ماهیت گروهی یا زوجی ایفای نقش می‌تواند آنها را تشویق کند تا مشارکت فعال‌تری در کلاس داشته باشند.
اکنون که با تمام رموز روش تدریس CLIL آشنا شده اید، ما مطمئن هستیم که مشکلی برای بهبود توانایی های زبان آموزان خود در زبان مقصد نخواهید داشت.
منبع: fluentu.com