صفتها در زبان عربی: راهنمای کامل با مثال، جدول و نکات کلیدی
صفتها در زبان عربی یکی از پایهایترین و در عین حال مهمترین مباحث دستور این زبان هستند. شناخت درست صفت و نحوه هماهنگی آن با موصوف، نهتنها در درک بهتر متون عربی کمک میکند، بلکه در نگارش و مکالمه روان زبان عربی نیز نقش کلیدی دارد. در این راهنما، با نکات طلایی، مثالهای ساده و جدولهای کاربردی، صفت در عربی را به زبانی آسان و قابل فهم توضیح میدهیم.با ما همراه باشید:
فهرست مطالب
تعریف صفت در عربی
صفت واژهای است که حال و هوای یک اسم را توصیف میکند؛ یعنی ویژگی، حالت یا کیفیت آن را روشن میکند. اسمی که صفت دربارهاش صحبت میکند، موصوف نام دارد. در زبان عربی، به صفت نَعْت و به موصوف مَنعوت گفته میشود.
موقعیت صفت در جمله
در عربی، صفت معمولاً پس از موصوف میآید. برای مثال:
-
رَجُلٌ طَویلٌ
ترجمه: مردی بلندقد-
رَجُلٌ = موصوف (مرد)
-
طَویلٌ = صفت (بلندقد)
-
-
بِنْتٌ جَمیلَةٌ
ترجمه: دختری زیبا-
بِنْتٌ = موصوف (دختر)
-
جَمیلَةٌ = صفت (زیبا)
-
تطابق صفت و موصوف
صفت و موصوف در زبان عربی از نظر چهار ویژگی با یکدیگر تطابق دارند:
| 🔍 ویژگی | 🧠 توضیح | 🧪 مثال |
|---|---|---|
| جنس (مذکر / مونث) |
صفت باید از نظر جنس با موصوف هماهنگ باشد. | |
| تعداد (مفرد، مثنّی، جمع) |
صفت و موصوف از نظر تعداد یکسان هستند. | |
| معرفه یا نکره | صفت باید همانند موصوف معرفه یا نکره باشد. | |
| اعراب (رفع، نصب، جر) |
اعراب صفت مطابق با موصوف تغییر میکند. |
📘 مضاف و مضافالیه در زبان عربی چیست؟
🔹 تعریف کلی: در زبان عربی، «مضاف» و «مضافالیه» برای نشان دادن رابطه بین دو اسم بهکار میروند. این ترکیب بدون حروف ربط است، اما معنا را کامل میکند.
📌 مضاف چیست؟
مضاف، اسمی است که به اسم بعد از خودش (مضافالیه) وابسته میشود. این اسم ال نمیگیرد و تنوین هم ندارد.
📌 مضافالیه چیست؟
مضافالیه، اسمی است که به مضاف اضافه میشود و معمولاً با کسره (یا حالت مجرور) ظاهر میشود. این اسم میتواند معرفه یا نکره باشد.
✍️ مثال:
| عبارت عربی | ترجمه فارسی | مضاف | مضافالیه |
|---|---|---|---|
| كتاب الطالبِ |
کتابِ دانشآموز | كتاب | الطالبِ |
| بابُ البيتِ |
درِ خانه | بابُ | البيتِ |
| 🔸 ویژگی | ✨ موصوف و صفت | 🔹 مضاف و مضافالیه |
|---|---|---|
| استفاده از “ال” و “تنوین” | هر دو کلمه با هم ال میگیرند یا با هم تنوین. | کلمه اول (مضاف) هیچگاه “ال” و “تنوین” نمیگیرد. |
| تطابق گرامری | صفت و موصوف از نظر جنس، عدد، اعراب و معرفه/نکره بودن هماهنگ هستند. | هیچ تطابقی لازم نیست؛ فقط رابطه مالکیت یا وابستگی دارند. |
| اعراب کلمه دوم | صفت تابع اعراب موصوف است (مثلاً اگر موصوف منصوب باشد، صفت هم منصوب است). | مضافالیه همیشه مجرور است. |
| مثال معرفه | البَابُ الجَدِيدُ (درِ جدید) |
بَابُ البَيْتِ (درِ خانه) |
| مثال نکره | بَابٌ جَدِيدٌ (یک درِ جدید) |
بَابُ بَيْتٍ (درِ یک خانه) |
رایجترین وزنهای صفتهای عربی
در زبان عربی، صفات از الگوهای مشخصی به نام وزن (أوزان) پیروی میکنند جدول زیر رایج ترین وزن ها را نشان می دهد.
| 🧩 نوع صفت | 📌 کاربرد | 🧪 وزن / مثال |
|---|---|---|
| صفت مشبّهه (الصفة المشبهة) |
بیان ویژگیهای ثابت و دائمی | 🔸 🔸 🔸 |
| وزن أَفْعَل / فَعْلَاء | ویژهی رنگها و عیبها | 🎨 🔹 |
| وزن فَعْلَان / فَعْلَى | بیان احساسات و حالات موقتی | 💧 ⚡ |
| صفتهای مبالغهای (صيغ المبالغة) |
نشاندهنده شدت یا تکرار در صفت | 🔥 🌟 |
| اسم فاعل و اسم مفعول | در جمله نقش صفت میگیرند | 👤 📄 |
🔍 انواع صفت در زبان عربی از نظر ساختار
| نوع صفت | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| صفت مفرد (النعت المفرد) |
یک کلمه که بعد از موصوف میآید و با آن از نظر جنس، عدد و نکره/معرفه بودن هماهنگ است. | رأيتُ ولدًا ذكيًّا (پسری باهوش دیدم) |
| صفت جمله (النعت الجملة) |
صفتی که به صورت جمله اسمیه یا فعلیه ظاهر میشود و موصوف را توصیف میکند. | شاهدتُ الرجلَ يَقرأُ الكِتابَ (مردی را دیدم که کتاب میخواند) |
| صفت شبه جمله (النعت شبه الجملة) |
صفتی که به شکل جار و مجرور یا ظرف زمان/مکان میآید و موقعیت موصوف را بیان میکند. | مررتُ ببيتٍ في الجبل (از کنار خانهای در کوه گذشتم) |
انواع صفات در عربی
صفتهای رایج برای اشیاء
| موصوف | صفت | ترجمه |
|---|---|---|
| كتاب |
جديد |
جدید |
| قلم |
طويل |
بلند |
صفتهای رایج برای افراد
| موصوف | صفت | ترجمه |
|---|---|---|
| رجل |
ذكي |
باهوش |
| امرأة |
جميلة |
زیبا |
صفتهای رایج برای مکانها
| موصوف | صفت | ترجمه |
|---|---|---|
| مدينة |
كبيرة |
بزرگ |
| قرية |
صغيرة |
کوچک |
📘صفت های رایج برای حالات ( ویژگیهای عمومی)
| 🔸 صفت | 💬 مفرد مذکر | 💬 مفرد مؤنث |
|---|---|---|
| خوب | جَيِّد |
جَيِّدَة |
| بد | سَيِّئ |
سَيِّئَة |
| قوی | قَوِيّ |
قَوِيَّة |
| ضعیف | ضَعِيف |
ضَعِيفَة |
| سریع | سَرِيع |
سَرِيعَة |
| آرام / کند | بَطِيء |
بَطِيئَة |
| سخت | صَعْب |
صَعْبَة |
| ساده / آسان | سَهْل |
سَهْلَة |
| تمیز | نَظِيف |
نَظِيفَة |
| کثیف | قَذِر / وَسِخ |
قَذِرَة / وَسِخَة |
| گران | غَالٍ |
غَالِيَة |
| ارزان | رَخِيص |
رَخِيصَة |
| سنگین | ثَقِيل |
ثَقِيلَة |
| سبک | خَفِيف |
خَفِيفَة |
| جوان | شَابّ |
شَابَّة |
| پیر | عَجُوز |
عَجُوز |
| درست | صَحِيح |
صَحِيحَة |
| غلط | خَاطِئ |
خَاطِئَة |
| خیس | رَطْب / مُبَلَّل |
رَطْبَة / مُبَلَّلَة |
| خشک | جَافّ |
جَافَّة |
| خالی | فَارِغ |
فَارِغَة |
| پر | مُمْتَلِئ |
مُمْتَلِئَة |
| ساکت / آرام | هَادِئ |
هَادِئَة |
| نرم | نَاعِم |
نَاعِمَة |
| تاریک | مُظْلِم |
مُظْلِمَة |
📘صفتهای رایج برای طعم ها (الاذواق)
| صفت | مفرد مذکر | مفرد مؤنث |
|---|---|---|
| شیرین | حُلْو |
حُلْوَة |
| تلخ | مُرّ |
مُرَّة |
| شور | مَالِح |
مَالِحَة |
| ترش | حَامِض |
حَامِضَة |
| تند | حَارّ |
حَارَّة |
| تازه | طَازَج |
طَازَجَة |
📘صفت های رایح برای شکل ها(الاشکال)
| صفت | مفرد مذکر | مفرد مؤنث |
|---|---|---|
| دایرهای | دَائِرِيّ |
دَائِرِيَّة |
| مربعی | مُرَبَّع |
مُرَبَّعَة |
| مثلثی | مُثَلَّث |
مُثَلَّثَة |
| مستطیلی | مُسْتَطِيل |
مُسْتَطِيلَة |
| مستقیم | مُسْتَقِيم |
مُسْتَقِيمَة |
📘صفتهای رایج برای اندازه و ابعاد
| صفت | مفرد مذکر | مفرد مؤنث |
|---|---|---|
| بزرگ | كَبِير |
كَبِيرَة |
| کوچک | صَغِير |
صَغِيرَة |
| بلند / دراز | طَوِيل |
طَوِيلَة |
| کوتاه | قَصِير |
قَصِيرَة |
| عریض / پهن | وَاسِع / عَرِيض |
وَاسِعَة / عَرِيضَة |
| باریک / تنگ | ضَيِّق |
ضَيِّقَة |
| ضخیم | سَمِيك |
سَمِيكَة |
| نازک | رَقِيق |
رَقِيقَة |
| عمیق | عَمِيق |
عَمِيقَة |
| بلند (ارتفاع) | عَالٍ |
عَالِيَة |
| کمعمق | ضَحْل |
ضَحْلَة |
جمعبندی
صفتها در زبان عربی فقط چند واژه توصیفی ساده نیستند؛ بلکه کلید ساختن جملات دقیق، روان و حرفهای در این زبان هستند. وقتی یاد بگیرید چطور صفت با موصوف هماهنگ میشود، یا جایگاه درستش در جمله کجاست، عربی را نه فقط میفهمید، بلکه با اعتماد به نفس صحبت میکنید.
اما یک نکته مهم: یاد گرفتن این ظرافتها از کتاب کافی نیست. بهترین راه، تمرین با مدرسان نیتیو و حرفهای زبان عربی است که در پلتفرم هایتاکی میتوانید آنها را پیدا کنید.
پس چرا صبر؟ همین حالا قدم اول رو برای تقویت زبان عربیت بردار!
منبع Kalimah-center.com
برای یادگیری سریعتر از هرکدام شروع کنید👇
امیررضا کشمیری
39 کلاس موفق
شروع از 190,000 تومان
عماد رنجبر
94 کلاس موفق
شروع از 235,000 تومان
نسيم أصل ربيعي
8 کلاس موفق
شروع از 200,000 تومان
مریم گودرزی
21 کلاس موفق
شروع از 160,000 تومان
شهلا جعفری
38 کلاس موفق
شروع از 150,000 تومان
محسن میرمعنا
0 کلاس موفق
شروع از 250,000 تومان
هاتف فلاحی
13 کلاس موفق
شروع از 200,000 تومان
سید محمود همیلی
29 کلاس موفق
شروع از 180,000 تومان
هدا ال کثیر
33 کلاس موفق
شروع از 535,000 تومان
شیوا حکیم
0 کلاس موفق
شروع از 170,000 تومان