یادگیری دستور زبان چینی ممکن است در ابتدا دشوار به نظر برسد، اما برخلاف زبان‌هایی مانند انگلیسی، قواعد آن بسیار منطقی و فاقد استثناهای پیچیده است. در این مقاله، مهم‌ترین مباحث گرامری زبان چینی را به شکلی ساده و کاربردی توضیح می‌دهیم.
۱. ساختار پایهٔ جملات چینی: فاعل + فعل + مفعول
جمله‌های چینی دقیقاً مانند فارسی معمولاً از الگوی فاعل (S) + فعل (V) + مفعول (O) پیروی می‌کنند.
- 我喝茶 (Wǒ hē chá) → من چای می‌نوشم
- 她学习汉语 (Tā xuéxí hànyǔ) → او چینی یاد می‌گیرد
۲. عدم استفاده از جمع‌بندی اجباری
اسم‌ها در زبان چینی برای جمع بستن معمولاً تغییری نمی‌کنند. به جای آن، از اعداد یا کلماتی مانند 些 (xiē) استفاده می‌شود.
- 三本书 (Sān běn shū) → سه کتاب
- 这些人 (Zhèxiē rén) → این افراد
۳. عدم نیاز به صرف فعل برای زمان
افعال چینی هرگز صرف نمی شوند. زمان فعل با استفاده از قیدهای زمانی مثل 昨天 “دیروز”، 明天 “فردا” یا نشانگرهای خاص مانند 了 (le) برای گذشته مشخص می شود.
- 昨天我去了公园 (Zuótiān wǒ qùle gōngyuán) → دیروز به پارک رفتم
- 明天我会学习 (Míngtiān wǒ huì xuéxí) → فردا درس خواهم خواند
۴. نقش کلیدی particles در جمله
- 了 (le) → نشانهٔ تکمیل عمل: 我吃了 (Wǒ chīle)
- 的 (de) → نشانهٔ مالکیت: 我的书 (Wǒ de shū)
- 吗 (ma) → برای سوال: 你好吗？(Nǐ hǎo ma?)
۵. سوالی‌کردن جملات با ma 吗
سوالی کردن در زبان چینی انواع مختلفی دارد
با اضافه‌کردن 吗 (ma) به انتهای جملهٔ خبری: برای سوالات بله/خیر
- 你喜欢咖啡 → تو قهوه دوست داری
- 你喜欢咖啡吗？ → آیا تو قهوه دوست داری؟
ساختار مثبت/منفی (A-not-A questions)
برای سوالات بله/خیر با تاکید بیشتر، از ترکیب فعل + 不 + فعل استفاده می‌شود.
- ? 你是不是老师
? Nǐ shì bu shì lǎoshī → آیا تو معلم هستی؟
جدول پرسشی کردن در زبان چینی
| روش سوالی | ساختار | مثال چینی | معنی فارسی |
|---|---|---|---|
| با “吗 (ma)” | جمله خبری + 吗 | ? 你是老师吗 | آیا تو معلمی؟ |
| چه کسی → 谁 (shéi) | فاعل + 是谁 | ? 他是谁 | او کیست؟ |
| چه چیزی → 什么 (shénme) | جمله + 什么 | ? 你吃什么 | چه می‌خوری؟ |
| کجا → 哪儿 / 哪里 (nǎr/nǎlǐ) | جمله + کجا | ? 你去哪儿 | کجا می‌روی؟ |
| چرا → 为什么 (wèishénme) | چرا + جمله | 你为什么学中文 ؟ | چرا چینی یاد می‌گیری؟ |
| چه زمانی → 什么时候 (shénme shíhou) | جمله + چه زمانی | ?你什么时候来 | چه زمانی می‌آیی؟ |
| چگونه → 怎么 (zěnme) | جمله + چگونه | ?你怎么去学校 | چطور به مدرسه می‌روی؟ |
| تأکید با “呢 (ne)” | اسم + 呢 | ? 你呢 | و تو؟ / تو چطور؟ |
۶. صفت‌ها قبل از اسم می‌آیند
مثال: 她很漂亮 (Tā hěn piàoliang) → او خیلی زیبا است.
۷. افعال کمکی
افعال کمکی برای بیان توانایی، اجازه و ضرورت
- 会 (huì): من می‌توانم چینی صحبت کنم → 我会说中文
- 可以 (kěyǐ): اجازه →? 我可以进来吗
۸. مقایسه با 比 (bǐ)
ساختار: فاعل + 比 + مبنا + صفت.
苹果比香蕉贵 (Píngguǒ bǐ xiāngjiāo guì) → سیب از موز گران‌تر است.
۹. واحد شمارشی
زبان چینی در مورد شمارش اشیا کمی خاص عمل می‌کند. به جای گفتن ساده «شش سیب»، باید «شش تا سیب» بگویید.این واژه در واقع یک کمیت‌ساز است که عدد را به اسم مربوطه متصل می‌کند.
عدد + شمارنده + اسم
- 三件衬衫 (sān jiàn chèn shān) — سه پیراهن
- 十双袜子 (shí shuāng wà zi) — ده جفت جوراب
فعل + عدد + شمارنده فعلی
- 他去过水疗中心几次 — او چند بار به اسپا رفته است
۱۰. واژه‌های آوایی
- 哈哈 (hā hā) — هاها
- 呵呵 (hē hē) — ههه
- 嘻嘻 (xī xī) — خندهٔ زیر لب
۱۱. حروف اضافه / پوش‌افعال
حروف اضافه چینی اغلب پوش‌افعال نامیده می‌شوند، چون از افعال مشتق شده‌اند. مثلاً 在 هم به معنای «بودن در» (فعل) و هم «در» (حرف اضافه) است.
- ? 妈妈在家吗 — آیا مادر خانه است؟
- .你不能坐在这里 — نمی‌توانی اینجا بنشینی
۱۲. حروف ربط
- 和 (hé) — و
- 但 (dàn) — اما
- 因为…所以… — چون… پس…
- مثال: 因为今天我生病了，所以我没有去上班
۱۳. ساختار جمله
ساده‌ترین ساختار جمله در چینی فاعل + فعل + مفعول است،
- او استیک می‌خورد → 他吃牛排
برای تاکید بر روی مفعول از ساختار 把 استفاده می‌شود
- او کیف پول را از جیب درآورد → 她把钱包从口袋里拿了出来
14. نشانه‌های نگارشی چینی
- ، — ویرگول
- 。 — نقطه
- ،…、…、… و …
- مثال: 我需要买鸡蛋、面包、牛奶和橙汁
نتیجه‌گیری
در مجموع، آشنایی با ساختارهای پایه‌ای زبان چینی، مثل ترتیب کلمات، استفاده از حروف اضافه، و ساختار جمله‌های ساده، اولین گام مهم برای یادگیری این زبان است. با تسلط بر این اصول اولیه، شما می‌تواند پایه‌ای محکم برای درک مفاهیم پیچیده‌تر و برقراری ارتباطی طبیعی تر و روان‌تر در زبان چینی داشته باشید.
